Мен 2003 йилдан II гуруҳ ногирони ва пенсионерман. Солиқ инспекциясидан мол-мулк солиғини тўлашим кераклиги тўғрисида хат келди.
II гуруҳ ногирони, пенсионер жисмоний шахслардан олинадиган мол-мулк солиғи ва ер солиғини тўлаши керакми, уларни қанча миқдорда тўлайди?
Ш.Мақсудов,
МЧЖ директори.
– Пенсионер ёки I ёхуд II гуруҳ ногиронининг қонун ҳужжатларида белгиланган солиқ солинмайдиган майдон доирасида (Президентнинг 4.12.2014 йилдаги ПҚ-2270-сон Қарорига 19-илова), яъни 60 кв.м ҳажмида мулкида бўлган мол-мулкка жисмоний шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқ солинмайди (Солиқ кодексининг 275-моддаси).
Сиз ушбу имтиёздан пенсионер ёки II гуруҳ ногирони сифатида фойдаланишингиз мумкин. Бунинг учун унга бўлган ҳуқуқни тасдиқлайдиган ҳужжат – пенсия гувоҳномаси ёки ТМЭК маълумотномасини тақдим этиш керак.
Мол-мулк солиғи бўйича имтиёз фақат мол-мулкдан бевосита вазифасига кўра (яшаш ва бошқа шахсий эҳтиёжлар учун) фойдаланилганда қўлланади. Жисмоний шахслар ўз квартирасидан (уй ва ҳоказо) тадбиркорлик фаолияти учун фойдаланган ёхуд уларни юридик шахсга ёки якка тартибдаги тадбиркорга ижарага берган тақдирда, шунингдек яшаш учун мўлжалланмаган жойлар бўйича жисмоний шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқни юридик шахслар учун белгиланган ставка бўйича тўлайдилар (Солиқ кодексининг 276-моддаси).
Агар сиз мол-мулкнинг 2 ва ундан кўп объекти мулкдори бўлсангиз, ушбу имтиёз сизнинг танловингизга кўра уларнинг фақат биттасига нисбатан қўлланади. Қолганларидан эса инвентаризация қиймати ва белгиланган ставкалардан ҳисоблаб чиқарилган солиқнинг тўлиқ суммаси тўланади.
Шу тариқа, агар сиз майдони 60 кв.м дан катта бўлмаган 1 квартирага эга бўлсангиз, ундан тадбиркорлик фаолияти учун фойдаланмасангиз ва ташкилот, корхона ёки якка тартибдаги тадбиркорга ижарага бермасангиз, унинг учун мол-мулк солиғи тўланмайди.
Агар квартирангиз майдони, мисол учун, 100 кв.м га тенг бўлса, сиз 40 кв.м учун мол-мулк солиғи тўлашингиз лозим. 2015 йил учун унинг ставкаси 100 кв.м майдонга эга бўлган квартира учун инвентаризация қийматининг 1,3%ини ташкил қилади.
Кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқларни давлат рўйхатидан ўтказиш ҳужжатларида кўрсатилган ер участкаларининг майдони жисмоний шахслардан олинадиган ер солиғини ҳисоблаб чиқариш учун солиқ солинадиган базадир (Солиқ кодексининг 289-моддаси).
I ва II гуруҳ ногиронлари ер солиғини тўлашдан озод қилинганлар. Ушбу имтиёз пенсия гувоҳномаси ёки ТМЭКнинг маълумотномаси асосида якка тартибдаги уй-жой қурилиши, деҳқон хўжалиги юритиш учун берилган ер участкаларига бўлган ҳуқуқларини давлат рўйхатидан ўтказишни амалга оширувчи ваколатли органда рўйхатдан ўтган жисмоний шахсларга берилади (Солиқ кодексининг 290-моддаси). Ундан фойдаланиш учун сиз ер участкаси жойлашган жойдаги солиқ органига имтиёз олишга ҳуқуқингизни тасдиқлайдиган ҳужжатларни (пенсия гувоҳномаси ёки ТМЭК маълумотномаси ҳамда участка сизнинг номингизда давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисида гувоҳномани) тақдим этишингиз лозим. Агар сиз 2 ва ундан кўп участканинг мулкдори бўлсангиз, имтиёз сизнинг танловингиз бўйича фақат уларнинг биттасига берилиши мумкин.
Солиқ даври учун жисмоний шахслардан олинадиган мол-мулк солиғи ва ер солиғи ҳисобот йилининг 15 октябрига қадар тўланади (Солиқ кодексининг 277, 294-моддалари).
Агар сиз ушбу солиқларни ўз вақтида тўлашга улгурмаган бўлсангиз, муддати ўтган ҳар бир кун учун, белгиланган муддатдан кейинги кундан бошлаб тўлаш кунига қадар, 0,033% миқдорида пеня ҳисобланади. Бунда пеня ундириш солиқларнинг ўзини тўлаш мажбуриятидан озод қилмайди (Солиқ кодексининг 120-моддаси).
Елена ГУСЕВА,
«Norma Profi» эксперти.
