2021 йилда уй-жой мулкдорлари ширкатлари учун кредит тўловлари уч йилга музлатилган эди.
Бу муддат ўтган йили тугади. Биз нима қилишимиз керак ва нимага умид қилишимиз мумкин? Бизнинг уйларимиз энди ХУМШ эмас, балки бошқарувчи компанияда. Уйларни таъмирлаш учун бир вақтлар олинган кредитларни аҳоли тўлаши керакми?
Президентнинг «Кўп квартирали уйларни бошқариш тизимини янада такомиллаштириш тўғрисида»ги қарорига (19.06.2021 йилдаги ПҚ-5152-сон) мувофиқ 2021 йил 1 июлдан бошқарув усули ширкатлардан бошқарувчи ташкилотларга ўтган кўп квартирали уйлар учун жалб қилинган кредитларни тўлаш муддати ҳокимиятлар кафиллиги остида уч йилга узайтирилган эди.
Ўша пайтда кўп квартирали уйларни олдин бошқарган 2 961 та уй-жой мулкдорлари ширкатининг тижорат банклари олдидаги 1,3 трлн сўмлик кредит қарздорлиги янги ташкил этилган 634 та хизмат кўрсатувчи бошқарувчи компанияларга қайта расмийлаштирилган эди.
ВМнинг 29.11.2024 йилдаги Кўп квартирали уйлар бошқарув органларининг молиявий ҳолатини яхшилаш тўғрисидаги 794-сон қарори билан ХУМШдан БКга ўтказилган уйлар учун кредит қарздорлигини тўлаш муддати фоиз тўловларини музлатиш билан бирга яна икки йилга узайтирилди. Бу ҳам маҳаллий ҳокимиятлар кафолати асосида бўлади.
Бу нима учун қилинди? 2021 йилда уй-жой мулкдорлари ширкатларини бошқарувчи компанияларга ўтказиш бошланди. Аввалги кредитлар бўйича тўловлар янги тузилмаларга (БК) оёққа туриш, моддий-техник базани шакллантириш, кўп квартирали уйларни тартибга келтириш имкониятини бериш учун тўхтатилган эди. Янги бошқарув органларининг шаклланиш даврида эски кредит қарздорлигини қоплаш бу маблағларни четга чиқариб юборар ва бу БКларни бошидаёқ қийин молиявий аҳволга қўйиши мумкин эди. Уч йил ўтди. Аммо афтидан, БКларнинг кутилган натижалари ҳақида гапириш ҳали эрта. Шунинг учун кредит қарздорлигининг тўланиш муддатини яна 2 йилга узайтириш тўғрисида қарор қабул қилинди. Бошқарув органлари учун бу давлат томонидан қўллаб-қувватлашнинг давоми ҳисобланади.
Оптимизация ва бошқарув органларини йириклаштириш доирасида аввал ширкатлар, кейин эса бошқарувчи компанияларнинг трансформацияси рўй берди. Битта БКдан (ХУМШ) уйлар бошқа хизмат кўрсатувчи ташкилотларга ажратилиб, қўшилиб, ўтказилар эди. Бу кўпинча қонунчиликни қўпол равишда бузган ҳолда, молиявий ҳужжатларнинг ҳисоби ва топширишини ҳисобга олмасдан қилинарди. Шунинг учун кредит қарздорлигини қоплаш масаласи кейинчалик нима бўлишини вақт кўрсатади.