ЖШДС, ЯИТ ва фуқароларнинг суғурта бадаллари бўйича солиқ ҳисоботи шаклларини тўлдиришга доир тушунтиришлар

2016 йил иккинчи чораги учун

«СБХ»нинг 19.04.2016 йилдаги 16 (1132)-сонида «Norma Ekspert» мутахассислари томонидан тайёрланган 2016 йил I чораги учун ЖШДС, ЯИТ ва фуқароларнинг суғурта бадаллари бўйича солиқ ҳисоботи шаклларини тўлдиришга доир тушунтиришлар берилган эди. Бугунги сонда унинг давоми сифатида II чорак учун ҳисоботни тўлдиришга доир тушунтиришларни эътиборингизга ҳавола этамиз.

2016 йил биринчи ярим йиллиги якунларига кўра жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи бўйича ҳисобот (МВ ва ДСҚнинг АВ томонидан 22.03.2013 йилда 2439-сон билан рўйхатдан ўтказилган қарорига 2-илова, бундан кейин – 2439-сон Қарор) 25 июлдан кечиктирмасдан тақдим этилиши шарт. У қуйидагиларни ўз ичига олади:

● Ҳисобланган ва амалда тўланган даромадлар суммалари ҳамда жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғининг ушлаб қолинган суммалари тўғрисидаги маълумотлар (бундан кейин – Маълумотлар);

● Маълумотларга 1-илова «Тўланган даромадлар ва ўтказилган жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи ҳамда ШЖБПҲга бадаллар суммасининг расшифровкаси (бундан дивидендлар ва фоизлар мустасно)» (бундан кейин – Маълумотларга 1-илова);

● Маълумотларга 2-илова «Тўланган дивидендлар ва фоизлар ҳамда ўтказилган жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи суммасининг расшифровкаси» (бундан кейин – Маълумотларга 2-илова);

● Маълумотларга 3-илова «Жисмоний шахсларга ҳисобланган даромадлар расшифровкаси» ва 4-илова «Жисмоний шахсларнинг солиқ солишдан озод этилган даромадлари расшифровкаси» йил давомида тақдим этилмайди – улар фақат йил якунларига кўра тўлдирилади ва ДСИга тақдим этилади (йиллик Маълумотлар билан бирга).

ЯИТ ва фуқароларнинг суғурта бадаллари бўйича ҳисобот 2439-сон Қарорга 10-иловадаги шаклларда ҳар ой тақдим этилади. МВ ва ДСҚнинг қарорига (АВ томонидан 21.04.2016 йилда 2439-3-сон билан рўйхатдан ўтказилган, 25.04.2016 йилдан кучга кирган) мувофиқ шакллар баёни янги таҳрирда берилган. Янгиланган шаклларда:

● Ягона ижтимоий тўлов ва фуқароларнинг бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари ҳисоб-китоби, Маълумотнома-ягона ижтимоий тўловнинг энг кам миқдори ҳисоб-китоби ва Ҳар бир жисмоний шахс кесимида бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига ҳисобланган фуқароларнинг суғурта бадаллари суммалари тўғрисида маълумотдан чоракнинг ҳар бир ойи бўйича маълумотлар кўрсатиладиган сатрлар чиқариб ташланди (ҳисобот даври чоракдан ойга ўзгартирилганлиги муносабати билан);

● ЯИТ ва фуқароларнинг суғурта бадаллари ҳисоб-китобига 080 ва 090-сатрлар киритилди, улар ҳисобот йилида микрофирмалар ва кичик корхоналар учун белгиланган ЯИТ ставкасини (15%) қўллаган ва йил якунларига кўра микрофирмалар ва кичик корхоналар тоифасига киритиш учун белгиланган ходимлар сони мезони бўйича мос келмаган тўловчилар томонидан Ҳисоб-китоб тақдим этилаётганда тўлдирилади. МВ ва ДСҚнинг қарори (АВ томонидан 31.03.2016 йилда 2095-4-сон билан рўйхатдан ўтказилган) билан Ягона ижтимоий тўловнинг энг кам миқдори киритилиши муносабати билан ягона ижтимоий тўловни ҳисоблаб чиқариш ва тўлаш тартиби тўғрисидаги низомга киритилган қўшимчага мувофиқ, кўрсатилган корхоналар умумбелгиланган ставка бўйича ЯИТнинг ҳисоблаб чиқарилган суммасини қўшимча ҳисоблайдилар (ҳисоб-китоб 080-сатрда кўрсатилади). Бюджетга ЯИТнинг қўшимча ҳисобланган суммасини ҳисобга олган ҳолда ЯИТ тўланади (090-сатр);

● 1-илова «Ягона ижтимоий тўлов ҳисобланмайдиган тўлов турлари» Солиқ кодексининг 308-моддасига мувофиқлаштирилди.

Бундан ташқари, чакана савдо, умумий овқатланиш ва қурилиш ташкилотлари учун ходимлар сони ва меҳнатга ҳақ тўлаш фонди тўғрисидаги маълумотнома-ҳисоб-китоб шакллари янги таҳрирда баён этилди. Ушбу шаклларнинг янгиланиши ЯИТ ва суғурта бадаллари бўйича ҳисобот даври (ой) ўзгариши, шунингдек ҳисобот йилида микрофирмалар ва кичик корхоналар учун ЯИТ ставкасини қўлловчи ва йил якунларига кўра ходимлар сони мезони бўйича кичик тадбиркорлик субъектларига кирмайдиган корхоналар учун янги сатрлар киритилганлиги билан боғлиқ.

ЯИТ ва суғурта бадаллари бўйича ҳисобот йил бошидан ортиб борувчи якун билан тўлдирилади ва январь–июнь даври учун 25 июлдан кечиктирмасдан ДСИга жўнатилиши керак.

ЯИТ ва фуқароларнинг бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари бўйича ҳисобот таркибига қуйидагилар киради:

● Ягона ижтимоий тўлов ва фуқароларнинг бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари тўловчиси тўғрисида маълумотлар;

● Ягона ижтимоий тўлов ва фуқароларнинг бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари ҳисоб-китоби (бундан кейин – Ҳисоб-китоб);

● Ҳисоб-китобга 1-илова «Ягона ижтимоий тўлов ҳисобланмайдиган тўлов турлари» (бундан кейин – Ҳисоб-китобга 1-илова);

● Ҳисоб-китобга 2-илова «Фуқароларнинг бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари ҳисобланмайдиган тўлов турлари» (бундан кейин – Ҳисоб-китобга 2-илова);

● Ҳисоб-китобга 3-илова «Маълумотнома-ягона ижтимоий тўловнинг энг кам миқдори ҳисоб-китоби» (бундан кейин – Ҳисоб-китобга 3-илова). Чакана савдо, умумий овқатланиш ва қурилиш ташкилотлари ушбу илова ўрнига Ходимлар сони ва меҳнатга ҳақ тўлаш фонди тўғрисидаги маълумотнома-ҳисоб-китобни тақдим этадилар;

● Ҳисоб-китобга 4-илова «Ҳар бир жисмоний шахс кесимида бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига ҳисобланган фуқароларнинг суғурта бадаллари суммалари тўғрисида маълумот».

Улардан корхонада маълумотлар бўлган иловаларгина тўлдирилади.

I чорак бўйича бизга таниш бўлган «Линия» МЧЖ корхонаси мисолида 2016 йил биринчи ярим йиллиги учун ЖШДС, ЯИТ ва фуқароларнинг суғурта бадаллари бўйича ҳисоботни тўлдириш тартибини кўриб чиқамиз.

МИСОЛ. «Линия» МЧЖ корхонаси (микрофирма) веб-сайтларни ишлаб чиқиш хизматларини кўрсатади. Корхонада 5 кунлик иш ҳафтаси белгиланган, ходимлар сони – 10 киши. Улар иш ҳақининг 50%и пластик карточкаларга ўтказилади.

Корхона ходимларидан бирига шахсий автомобилидан хизмат мақсадларида фойдаланганлик учун компенсация тўланади (белгиланган меъёр – ойига 2 ЭКИҲ доирасида).

Февралда корхона ходими бўлмаган жисмоний шахс билан 1 йилга автомобилни ижарага олиш шартномаси тузилган (шартномага кўра ижара ҳақи – ойига 300 000 сўм).

28 апрелда муассисга ўтган йил якунларига кўра 15 000 000 сўм дивиденд ҳисоблаб ёзилган (май ойида муассиснинг пластик карточкасига ўтказилган).

Май ойида раҳбар барча ходимларга ҳар бир иш куни учун 10 000 сўм миқдорида овқатланишга қўшимча тўлов белгилаш ҳақида қарор қабул қилди.

30 июнда ходимларга ярим йиллик иш якунларига кўра 500 000 сўм миқдорида мукофот ҳисобланди (тўлов июлда тўланади).

I чоракда жисмоний шахсларга қилинган ҳисобланмалар, ушланмалар ва тўловлар ҳақидаги маълумотлар («СБХ»нинг 19.04.2016 йилдаги 16 (1132)-сонида батафсил қаранг) 1-жадвалнинг 2-устунида қайд этилган.

Корхонанинг 1.04.2016 йилдаги ҳолатга кўра бюджет ва ходимлар олдидаги қарзи қуйидагиларни ташкил этди:

ШЖБПҲни чегирган ҳолда ЖШДС тўлаш бўйича – 4 013 024 сўм;

ШЖБПҲга мажбурий бадаллар бўйича – 236 976 сўм;

фуқароларнинг суғурта бадалларини тўлаш бўйича – 1 987 500 сўм;

жисмоний шахсларнинг даромадлари бўйича (ЖШДС ва суғурта бадалларини чегирган ҳолда) – 16 762 500 сўм (солиқ солинадиган даромадлар).

II чоракда МЧЖ ходимлари Меҳнат вазирлиги тасдиқлаган иш вақти календари бўйича барча кунда, яъни апрель–майда – 21 иш кунидан, июнда – 22 иш куни ишлаганлар.

Биринчи ярим йиллик якунларига кўра жисмоний шахсларга қилинган ҳисобланмалар, ушланмалар ва тўловлар ҳақида қуйидаги маълумотлар мавжуд.

1-ЖАДВАЛ

(сўм)

*Солиқ кодексининг 171-моддаси 2-қисмига мувофиқ жисмоний шахсларнинг даромадлари деб ҳисобланмайдиган тўловлар Маълумотлар ва расшифровкаларда акс эттирилмайди.

Корхона ҳисобот чорагида амалга оширган операциялар бажарилган санасига қараб 2-жадвалда келтирилган.

2-ЖАДВАЛ

Келтирилган маълумотлар асосида ЖШДС ва ижтимоий суғуртага ажратмалар бўйича ҳисоботни тўлдирамиз. Шуни қайд этамизки, Маълумотларнинг айрим кўрсаткичлари ҳамда Ҳисоб-китобни тўлдириш учун уларнинг иловаларидаги маълумотлардан фойдаланилади, шу сабабли аввало иловалар расмийлаштирилади. Бизнинг мисолда эса бирин-кетин тушунтириш берилади, яъни аввал Маълумотлар ва Ҳисоб-китоб, кейин уларга иловалар келтирилади.

ЖШДС БЎЙИЧА ҲИСОБОТ

Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи бўйича ҳисоботда Солиқ кодексининг 171-моддасига мувофиқ ЖШДС солиш объекти ҳисобланадиган даромадлар кўрсатилади:

● меҳнатга ҳақ тўлаш тарзидаги даромадлар (Солиқ кодексининг 172, 173, 174 ва 175-моддалари);

● мулкий даромадлар (Солиқ кодексининг 176-моддаси);

● моддий наф тарзидаги даромадлар (Солиқ кодексининг 177-моддаси);

● бошқа даромадлар (Солиқ кодексининг 178-моддаси).

Ҳисоботни тўлдираётганда Солиқ кодексининг 171-моддаси 2-қисмига мувофиқ жисмоний шахсларнинг даромади сифатида қаралмайдиган тўловлар ва қатъий белгиланган солиқ солинадиган хусусий тадбиркорлик фаолиятидан олинган даромадлар ҳисобга олинмайди.

Мисол маълумотларига кўра корхона Маълумотларнинг ўзини ҳамда уларга 1 ва 2-иловаларни тўлдириши ва ДСИга жўнатиши шарт.

Маълумотлар

2016 йил бошидан даромадлар тўланган жисмоний шахсларнинг сони (Маълумотларнинг 001-сатри) 11 кишини ташкил этади, шу жумладан 10 киши – асосий иш жойидаги ходимлар (002-сатр) ва 1 киши асосий бўлмаган иш жойи бўйича ижарага берувчи (003-сатр).

Йил бошидан ҳисобланган даромадларнинг умумий суммаси (Маълумотларнинг 004-сатри) жисмоний шахсларнинг даромадларини ҳисобга олиш учун қўлланиладиган барча ҳисобварақлардаги (6710, 6610, 6620, 6910 ҳамда даромад турига ва корхонанинг ҳисоб сиёсатида назарда тутилган ҳисобварақларга қараб бошқа ҳисобварақлар кредити) суммаларни қўшиш йўли билан аниқланади.

Мисол маълумотларига кўра сатр кўрсаткичига қуйидагилар киради: иш ҳақи, мукофотлар, овқатланиш учун қўшимча тўлов, дивидендлар, ижара ҳақи, шунингдек I чоракда берилган совға (имтиёзни ҳисобга олмаган ҳолдаги қиймати) ва моддий ёрдам. Шахсий автомобилдан хизмат мақсадларида фойдаланганлик учун белгиланган меъёр доирасидаги (ойига 2 ЭКИҲ) компенсация Солиқ кодексининг 171-моддаси 2-қисмига мувофиқ жисмоний шахсларнинг даромади ҳисобланмайдиган тўлов сифатида 004-сатр кўрсаткичига киритилмайди.

Шу тариқа, 2016 йил биринчи ярим йиллиги учун жисмоний шахсларга ҳисобланган даромадларнинг умумий суммаси 153 100 000 сўмга (67 900 000 + 85 200 000) тенг.

Солиқ кодексининг 179, 180-моддаларида ва бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларда белгиланган ЖШДС бўйича имтиёзлар умумий суммаси Маълумотларнинг 006-сатрида кўрсатилади. II чоракда имтиёзлар қўлланмаган, шу сабабли ушбу сатрга I чоракда олинган совға бўйича имтиёз суммаси – 781 440 сўм ўтказилади.

ЖШДС бўйича солиқ солинадиган база (Маълумотларнинг 007-сатри) ҳисобланган даромадларнинг умумий суммасидан солиқ бўйича имтиёзларни, шунингдек корхона билан меҳнат муносабатларида бўлмаган даромад олувчининг аризасига асосан ЖШДС ушланмаган моддий наф тарзидаги даромадларни чегириш йўли билан белгиланади. Мисол маълумотларига кўра ССБ 152 318 560 сўмни (153 100 000 – 781 440) ташкил этади.

Жисмоний шахсларнинг солиқ солинадиган даромадларига уларнинг турига қараб белгиланган шкалада, 10%лик ставкада (дивидендлар ва фоизлар), энг кам ёки энг юқори ставкада ЖШДС солиниши мумкин. Солиқ кодексининг ­181-моддасида келтирилган даромадларга энг кам ставкада солиқ солинади, яъни:

мол-мулкни ижарага беришдан олинган даромадларга;

жисмоний шахслардан текин олинган улушлар, пайлар ва акциялар тарзидаги даромадларга, яқин қариндошлардан олинган даромадлар бундан мустасно;

жисмоний шахсларга хусусий мулк ҳуқуқида тегишли бўлган кўчмас мулкни реализация қилишдан олинган даромадларга;

корхоналар, муассасалар, ташкилотлар томонидан вақтинчалик қишлоқ хўжалиги ишларига юборилган жисмоний шахсларнинг шу ишларни бажаришдан олинган даромадларига, пахта йиғим-терими бўйича ишларни бажарганлик учун олган даромадлари бундан мустасно.

Солиқ солиш мақсадида кўрсатилган даромадларнинг энг кам ставкаси этиб 7,5%лик ставка қабул қилинади.

Асосий бўлмаган иш жойидан (даромадларни олувчининг аризасига асосан) ва ходим йил мобайнида ишга жойлашиб, бухгалтерияга илгариги иш жойидан маълумотнома ёки СТИР тақдим этмаганда, асосий иш жойидан олган даромадларига солиқнинг энг юқори ставкаси (23%) қўлланади (Солиқ кодексининг 186-моддаси).

Мисол маълумотларига кўра қуйидаги даромадлар мавжуд:

шкала бўйича солиқ солинадиган – 135 818 560 сўм (Маълумотларнинг 008-сатри);

10%лик ставкада (дивидендлар) – 15 000 000 сўм (Маълумотларнинг 009-сатри);

энг кам ставкада солиқ солинадиган даромадлар – 1 500 000 сўм (Маълумотларнинг 010-сатри).

2016 йил июнь ойи учун ЖШДСни (ортиб борувчи якун билан) ҳисоблаш мақсадида қуйидаги шкала қўлланади:

ЖШДС ҳар бир ходим бўйича ҳисобланади. Бизнинг мисолда шкала бўйича солиқ солинадиган даромадлардан солиқ суммаси (23 089 155 сўм) шартли кўрсатилган, дивидендлардан (1 500 000 сўм) ва ижара ҳақидан (112 500 сўм) солиқ суммалари эса белгиланган ставкалар бўйича аниқланган.

ШЖБПҲга бадаллар фақат ходимлар меҳнатига ҳақ тўлаш тарзидаги даромадлардан ҳисобланади, шу сабабли ижара ҳақи ва дивидендлардан (ишларни бажариш билан боғлиқ бўлмаган мулкий даромадлар) ШЖБПҲга ажратмалар ушланмайди. ШЖБПҲга бадаллар ноль даражали ставкада солиқ солинадиган даромадни чегирган ҳолда солиқ солинадиган даромаднинг 1%и миқдорида ҳисобланади, бироқ ЖШДС энг юқори ставкада ушланса, ШЖБПҲга бадал ЭКИҲнинг 1 бараварини чегирмасдан солиқ солинадиган даромаднинг бутун суммасидан ҳисобланади.

ШЖБПҲга бадаллар суммаси 1 280 042 сўмни ташкил этади (Маълумотларнинг 017-сатри), шартли равишда ШЖБПҲни чегирган ҳолда ЖШДС суммаси (012-сатр) – 23 421 613 сўм (24 701 655 – 1 280 042).

II чорак учун ЖШДС ва фуқароларнинг суғурта бадалларини чегирган ҳолда ҳисобланган даромадлар суммаси 118 213 345 сўмга (153 100 000 – 23 421 613 – 1 280 042 – 10 185 000) тенг, у Маълумотларнинг 018-сатрида кўрсатилади.

Маълумотларнинг 019, 020 ва 021-сатрларини тўлдириш учун Маълумотларга 1 ва 2-иловаларнинг маълумотларидан фойдаланилади:

тўланган даромадларнинг умумий суммаси (Маълумотларнинг 019-сатри) – 1-илова 6-устунининг «Йил бошидан жами» сатри + 2-илова 5-устунининг «Йил бошидан жами» сатри – 120 477 345 сўм;

бюджетга тўланган ЖШДСнинг умумий суммаси (Маълумотларнинг 020-сатри) – 1-илова 12-устунининг «Йил бошидан жами» сатри + 2-илова 8-устунининг «Йил бошидан жами» сатри – 23 868 429 сўм;

ходимларнинг ШЖБПҲга тўланган бадалларининг умумий суммаси (Маълумотларнинг 021-сатри) – 1-илова 11-устунининг «Йил бошидан жами» сатри кўрсаткичи – 1 309 226 сўм.

ҲИСОБЛАНГАН ВА АМАЛДА ТЎЛАНГАН ДАРОМАДЛАР СУММАЛАРИ ҲАМДА ЖИСМОНИЙ ШАХСЛАРДАН ОЛИНАДИГАН ДАРОМАД СОЛИҒИНИНГ УШЛАБ ҚОЛИНГАН СУММАЛАРИ ТЎҒРИСИДАГИ

МАЪЛУМОТЛАР

(йил бошидан ортиб борувчи якун билан тўлдирилади)

(сўмда)

Изоҳлар:

1. Ҳисобланган ва тўланган даромадлар суммалари Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексининг 172–178-моддаларига мувофиқ аниқланади.

2. Йил якунлари бўйича 004-сатр қиймати 3-илованинг «Даромадлар суммаси» устуни 01-сатри қийматига тенг бўлиши лозим.

3. Йил якунлари бўйича 006-сатр қиймати 4-илованинг «Даромадлар суммаси» устуни 01-сатри қийматига тенг бўлиши лозим.

Маълумотларга 1-илова

Маълумотларга 1-иловада ҳисобот чорагида жисмоний шахсларга тўланган (ҳисобланган) даромадлар, шунингдек ушланган ЖШДС ва ШЖБПҲга бадаллар суммалари акс эттирилади. Бунда дивидендлар ва фоизлар, шу жумладан улардан солиқ иловада кўрсатилмайди – улар Маълумотларга 2-иловада кўрсатилади.

Маълумотларга 1-илова тегишли операциялар ўтказилган ҳисобот чораги кунлари бўйича тўлдирилади. Уни тўлдириш учун 2-жадвал маълумотларидан фойдаланилади.

«Чорак бошига қолдиқ» сатрига «Чорак охирига қолдиқ» сатридан ўтган чорак учун бўлган Расшифровканинг тегишли устунларидан маълумотлар кўчирилади. Чунончи, II чорак учун Расшифровкада 2016 йил I чораги учун Расшифровка кўрсаткичлари акс эттирилади. Мисол маълумотларидаги 16 762 500 сўм 2 ва 3-устунларда; 236 976 сўм – 4-устунда; 4 013 024 сўм – 5-устунда кўрсатилади.

2-устунда ЖШДС (шу жумладан ШЖБПҲ) ва фуқароларнинг суғурта бадаллари чегирилган, жисмоний шахсларга ҳисобланган даромадларнинг умумий суммаси (Солиқ кодексининг 172–178-моддалари), яъни иш ҳақи, овқатланиш учун қўшимча тўлов, мукофотлар ва ижара ҳақи кўрсатилади. II чоракда даромаднинг дастлабки ҳисобланиши 4 апрелда юз берди (ижара ҳақи ҳисобланди). ЖШДС чегирилган ҳолда (мулкий даромадлардан суғурта бадаллари ҳисобланмайди) ҳисобланган даромад суммаси 277 500 сўмни (300 000 – 22 500) ташкил этди, у 4 апрелда 2-устунда кўрсатилади. Кейинги сатрлар ҳам шунга ўхшаш тарзда тўлдирилади.

3-устунда 2-устундан солиқ солинадиган даромадлар (ЖШДС бўйича имтиёзлар чегирилган даромадлар) ажратиб кўрсатилади. Устун кўрсаткичига даромад олувчининг аризасига кўра ЖШДС ушланмаган, асосий бўлмаган иш жойида тўланган моддий наф тарзидаги даромадлар ҳам киритилмайди. Имтиёзлар қўлланадиган даромадлар бўлмагани сабабли 3-устунда 2-устун кўрсаткичи қайд этилади.

4-устунда ШЖБПҲга ҳисобланган мажбурий бадаллар суммаси, 5-устунда эса – ШЖБПҲга бадалларни чегирган ҳолда ҳисобланган ЖШДС кўрсатилади.

6-устунда жисмоний шахсларга пул (шу жумладан пластик карточкаларга ўтказилган) ва натура кўринишида берилган даромадлар кўрсатилади.

7-устунда 6-устундан солиқ солинадиган даромадлар ажратиб кўрсатилади.

8-устунда 6-устундан натура шаклида берилган даромадлар (совғалар, овқатланишга талонлар ва ҳ.к.) кўрсатилади, 9-устунда 8-устундан солиқ солинадиган даромадлар ажратиб кўрсатилади. Мисол шартига кўра ходимларга натура шаклида тўловлар тўланмади, шу сабабли II чорак учун Расшифровканинг 8 ва 9-устунлари тўлдирилмайди.

10-устунда 6-устундан бўнак кўринишида берилган сумма кўрсатилади (тўлаш санасида). Бизнинг мисолда – тегишли саналарда 2 000 000 сўмдан.

11-устунда Халқ банкига ўтказилган ШЖБПҲга мажбурий бадаллар суммаси, 12-устунда эса – бюджетга тўланган, яъни ШЖБПҲга бадаллар чегирилган ЖШДС суммаси кўрсатилади.

«Жами» сатрида Расшифровканинг тегишли устунларидаги маълумотларни қўшиш натижаси акс эттирилади. «Чорак охирига қолдиқ» сатри 2, 3, 4 ва 5-устунлари кўрсаткичлари Расшифровкага изоҳда келтирилган формулалар бўйича белгиланади:

2-устун = «Чорак бошига қолдиқ» сатрининг 2-устуни + «Жами» сатрининг 2-устуни – «Жами» сатрининг 6-устуни;

3-устун = «Чорак бошига қолдиқ» сатрининг 3-устуни + «Жами» сатрининг 3-устуни – «Жами» сатрининг 7-устуни;

4-устун = «Чорак бошига қолдиқ» сатрининг 4-устуни + «Жами» сатрининг 4-устуни – «Жами» сатрининг 11-устуни;

5-устун = «Чорак бошига қолдиқ» сатрининг 5-устуни + «Жами» сатрининг 5-устуни – «Жами» сатрининг 12-устуни.

«Йил бошидан жами» сатридаги қиймат ўтган чоракнинг «Йил бошидан жами» сатри ва жорий чоракнинг «Жами» сатри қийматлари йиғиндиси сифатида белгиланади.

Ҳисобланган ва амалда тўланган даромадлар суммалари ҳамда жисмоний шахслардан

олинадиган даромад солиғининг ушлаб қолинган суммалари тўғрисидаги маълумотларга

1-ИЛОВА

2016 ЙИЛ II ЧОРАГИ УЧУН ТЎЛАНГАН ДАРОМАДЛАР ВА ЎТКАЗИЛГАН ЖИСМОНИЙ

ШАХСЛАРДАН ОЛИНАДИГАН ДАРОМАД СОЛИҒИ ҲАМДА

ШЖБПҲга БАДАЛЛАР СУММАСИНИНГ

РАСШИФРОВКАСИ

(БУНДАН ДИВИДЕНДЛАР ВА ФОИЗЛАР МУСТАСНО)

*Ушбу устунда жисмоний шахсларга тўланган барча суммалар, шу жумладан жисмоний шахсларнинг даромадларини тўлаш учун банкдан олинган суммалар, жисмоний шахсларнинг пластик карточкаларига ва банк ҳисобварақларига ўтказилган суммалар, жисмоний шахсларнинг даромадидан ушлаб қолишлар ва ўтказмалар, моддий наф тарзидаги даромадлар ва натура шаклида тўланган даромад суммаси кўрсатилади.

**Ушбу сатр ўтган чоракнинг «Йил бошидан жами» сатри билан жорий чоракнинг «Жами» сатри қийматлари йиғиндиси сифатида аниқланади. I чоракда «Йил бошидан жами» сатрида I чоракнинг «Жами» сатри қиймати кўрсатилади.

Маълумотларга 2-илова

Маълумотларга 2-иловада тўланган дивидендлар ва фоизлар ҳамда ўтказилган жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи суммалари акс эттирилади.

Солиқ кодексининг 22-моддасига мувофиқ, дивидендлар деганда қуйидагилар тушунилади:

акциялар бўйича тўланиши лозим бўлган даромад;

муассислар ўртасида (иштирокчилар, аъзолар ўртасида уларнинг улушлари, пайлари, ҳиссалари бўйича) тақсимланадиган соф фойданинг ва (ёки) ўтган йиллардаги тақсимланмаган фойданинг бир қисми;

юридик шахс тугатилганда мол-мулкни тақсимлашдан олинган, шунингдек муассис (иштирокчи, аъзо) томонидан юридик шахсда иштирок этиш улушини (пайини, ҳиссасини) олгандаги даромадлар, бундан муассис (иштирокчи, аъзо) устав фондига (устав капиталига) ҳисса сифатида киритган мол-мулкнинг қиймати чегирилади;

тақсимланмаган фойда устав фондини (устав капиталини) кўпайтириш учун йўналтирилган тақдирда, юридик шахс акциядорининг, муассисининг (иштирокчисининг, аъзосининг) қўшимча акциялар қиймати, акциялар номинал қийматининг ошиши*, улуш (пай, ҳисса) қийматининг ошиши тарзида олинган даромадлари.

Фоизлар – ҳар қандай турдаги қарз талабларидан олинган даромад, шу жумладан облигациялар ва бошқа қимматли қоғозлар, шунингдек депозит қўйилмалар ва бошқа қарз мажбуриятларидан олинган даромад.

2-илова ҳам 1-илова сингари тегишли операциялар ўтказилган ҳисобот чораги кунлари бўйича тўлдирилади.

«Чорак бошига қолдиқ» сатрига «Чорак охирига қолдиқ» сатридан ўтган чорак учун бўлган Расшифровкадан маълумотлар кўчирилади. Мисол шартига кўра I чоракда дивидендлар ва фоизлар ҳисобланмаган ва тўланмаган.

2-устунда тегишли санада ҳисобланган дивидендлар ва фоизлар суммаси кўрсатилади. Мисол шартига кўра муассисга 15 000 000 сўм миқдорида дивидендлар ҳисобланди, бу рақам ҳисоблаш санасида, яъни 28 апрелда кўрсатилади.

3-устунда дивидендлардан (1 500 000 сўм) ҳисобланган жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи кўрсатилади.

4-устунда ЖШДС чегирилиб ҳисобланган дивидендлар суммаси, яъни 13 500 000 сўм (15 000 000 – 1 500 000) кўрсатилади.

5-устунда дивидендлар суммаси, шу жумладан пул шаклида (6-устун) ва натура шаклида (7-устун) тўланганлари кўрсатилади. Дивидендлар пул маблағлари кўринишида тўланганлиги боис фақат 5 ва 6-устунлар (13 500 000 сўмдан) тўлдирилади.

8-устунда бюджетга ўтказилган дивидендлардан (1 500 000 сўм) жисмоний шахслардан олинган даромад солиғи суммаси кўрсатилади.

«Жами» сатрида Расшифровканинг тегишли устунларидаги маълумотларни қўшиш натижаси акс эттирилади.

«Чорак охирига қолдиқ» сатри 3 ва 4-устунлари кўрсаткичлари Расшифровкага изоҳда келтирилган формулалар бўйича белгиланади:

3-устун = «Чорак бошига қолдиқ» сатрининг 3-устуни + «Жами» сатрининг 3-устуни – «Жами» сатрининг 8-устуни;

4-устун = «Чорак бошига қолдиқ» сатрининг 4-устуни + «Жами» сатрининг 4-устуни – «Жами» сатрининг 5-устуни.

I чоракда дивидендлар ва фоизлар тўланмаганлиги боис «Йил бошидан жами» сатрига «Жами» сатри кўрсаткичлари ўтказилади.

___________________________________________________________________________

*25.04.2016 йилдаги ЎРҚ-405-сон Қонун билан 26.04.2016 йилдан бошлаб акциялар номинал қийматини ошириш ҳисобига АЖ устав капиталини ошириш имконияти бекор қилинди («Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги Қонуннинг 18-моддаси).

Ҳисобланган ва амалда тўланган даромадлар суммалари ҳамда жисмоний шахслардан

олинадиган даромад солиғининг ушлаб қолинган суммалари тўғрисидаги маълумотларга

2-ИЛОВА

2016 ЙИЛ II ЧОРАГИ УЧУН ТЎЛАНГАН ДИВИДЕНДЛАР ВА ФОИЗЛАР ҲАМДА

ЎТКАЗИЛГАН ЖИСМОНИЙ ШАХСЛАРДАН ОЛИНАДИГАН ДАРОМАД СОЛИҒИ СУММАСИНИНГ

РАСШИФРОВКАСИ

*Ушбу сатр ўтган чоракнинг «Йил бошидан жами» сатри билан жорий чоракнинг «Жами» сатри қийматлари йиғиндиси сифатида аниқланади. Биринчи чоракда «Йил бошидан жами» сатрида биринчи чоракнинг «Жами» сатри қиймати кўрсатилади.

ЯИТ ва фуқароларнинг суҚурта бадаллари

Ижтимоий суғуртага ажратмалар бўйича ҳисоботда ягона ижтимоий тўлов ва фуқароларнинг суғурта бадаллари солиш объекти бўлган даромадларгина кўрсатилади. Солиқ кодексининг 172-моддасида келтирилган ходимларнинг меҳнатга ҳақ тўлаш тарзидаги даромадлари ижтимоий суғурта ажратмалари солиш объекти ҳисобланади (Солиқ кодексининг 306, 307-моддалари).

Ҳисоботда жисмоний шахсларнинг даромади сифатида қаралмайдиган корхона харажатлари (Солиқ кодексининг 171-моддаси 2-қисми) ва Солиқ кодексининг 176–178-моддаларига мувофиқ меҳнатга ҳақ тўлаш тарзидаги даромадларга кирмайдиган тўловлар (мулкий, бошқа даромадлар, шунингдек моддий наф тарзидаги даромадлар) акс эттирилмайди. Шу тариқа, Ҳисоб-китобда «Линия» МЧЖнинг қуйидаги тўловлари акс эттирилмайди: ижара ҳақи ва дивидендлар (мулкий даромадлар), совға (моддий наф) ва ходимнинг шахсий автомобилидан фойдаланганлик учун компенсация (ходимнинг даромади ҳисобланмайди).

Мисол маълумотларига кўра корхона Ҳисоб-китобни ҳамда унга 3 ва 4-иловаларни тўлдиради.

Жорий йил 1 январидан ЯИТ ва суғурта бадаллари бўйича ҳисобот ҳар ойда топширилади. Қуйида фақат 2016 йил июнь ойи учун шаклларнинг ортиб борувчи якун билан тўлдирилиши кўрсатилган (апрель учун ҳисобот 25 майдан кечиктирмай, май учун – 25 июндан кечиктирмай тақдим этилади).

Ҳисоб-китоб

Ҳисоб-китобнинг 3, 4 ва 5-устунларида ЯИТ бўйича маълумотлар, 6-устунда – фуқароларнинг мажбурий суғурта бадаллари бўйича маълумотлар кўрсатилади.

3-устунда Ҳисоб-китобнинг тегишли сатрларида ЯИТни ҳисоблаб чиқариш учун солиқ тўловчининг маълумотлари умумий суммада (жами) акс эттирилади. Ундан ЯИТнинг умумбелгиланган (4-устун) ва имтиёзли ставкаси (5-устун) қўлланадиган кўрсаткичлар ажратиб кўрсатилади. Шуни қайд этиб ўтамизки, фақат ихтисослаштирилган цехлар ва участкаларда ишловчи ногиронлар меҳнатидан фойдаланувчи корхоналар имтиёзли ставкани қўллайдилар ва, тегишинча, 5-устунни тўлдирадилар, сабаби айни уларнинг МҲТФга ЯИТнинг пасайтирилган ставкаси – 4,7% қўлланади (ВМнинг 17.07.1992 йилдаги 328-сон қарори 7-банди). «SOS – Ўзбекистон болалар маҳаллалари» уюшмаси аъзолари фақат 4-устунни тўлдирадилар, сабаби фақат улар учун ЯИТнинг 7%лик ставкаси белгиланган ва у умумий меҳнатга ҳақ тўлаш фондига нисбатан қўлланилади (ВМнинг 26.06.2001 йилдаги 271-сон қарори 1-банди). Мисол маълумотларига кўра корхона микрофирма ҳисобланади ва ЯИТнинг 15%лик ставкасини қўллайди.

Йил бошидан ҳисобланган меҳнатга ҳақ тўлаш тарзидаги даромадларнинг (Солиқ кодексининг 172-моддаси) умумий суммаси 135 800 000 сўмни (20 000 000 + 20 000 000 + 26 500 000 + 20 000 000 + 22 100 000 + 27 200 000) ташкил этади, у Ҳисоб-китобнинг 010-сатрида кўрсатилади.

011-сатрда Ўзбекистон ҳудудида ишлаш учун чет эллик ходимларни тақдим этиш хизматларини кўрсатиш бўйича шартномаларга кўра юридик шахс – ЎзР норезидентига тўланадиган чет эллик ходимларга даромадлар, 020-сатрда – ижтимоий суғуртага ажратмалар бўйича имтиёзлар кўрсатилади. Мисол шартига кўра норезидент юридик шахсга тўловлар, шунингдек ЯИТ ва суғурта бадаллари бўйича имтиёзлар йўқ, тегишинча, Ҳисоб-китобнинг 011, 020-сатрлари тўлдирилмайди.

ЯИТ ва суғурта бадаллари бўйича солиқ солинадиган база Солиқ кодексининг 172-моддасига кўра ҳисобланган даромадлар билан Солиқ кодекси ва бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларда назарда тутилган ижтимоий суғуртага ажратмалар бўйича имтиёзлар ўртасидаги фарқ сифатида белгиланади. Мисол шартига кўра имтиёзлар йўқлиги сабабли солиқ солинадиган база 135 800 000 сўмни ташкил этади. У Ҳисоб-китобнинг 030-сатрида кўрсатилади. ЯИТ (15%) ва суғурта бадаллари ставкалари (7,5%) тегишли устунларда 040-сатрда кўрсатилади.

Йил бошидан ҳисобланган ижтимоий суғуртага ажратмалар суммаси солиқ солинадиган базани (030-сатр) ставкага (040-сатр) кўпайтириш йўли билан аниқланади ва ЯИТ – 20 370 000 сўмни (135 800 000 х 15%), суғурта бадаллари – 10 185 000 сўмни (135 800 000 х 7,5%) ташкил этади. Ушбу иккала сумма Ҳисоб-китобнинг 050-сатрида тегишли устунларда кўрсатилади.

Ҳисобланган ЯИТ энг кам миқдордан кўп бўлганлиги ва корхонада унга доир қўшимча ҳисобланма йўқлиги (Ҳисоб-китобга 3-иловага қаранг) сабабли Ҳисоб-китобнинг ­060-сатри тўлдирилмайди.

Ҳисобот даври учун тўланадиган ягона ижтимоий тўлов ҳисоб-китоб бўйича ЯИТни қўшимча ҳисобланган тўлов суммасига қўшиш йўли билан аниқланади. Қўшимча ҳисобланма йўқлиги сабабли 20 370 000 сўм тўланиши керак. Фуқароларнинг суғурта бадаллари 10 185 000 сўмга тенг. Ушбу рақамлар Ҳисоб-китобнинг 070-сатрида тегишли устунларда кўрсатилади.

Ҳисоб-китобнинг 080 ва 090-сатрлари фақат йил якунларига кўра ва ҳисобот йилида микрофирмалар ва кичик корхоналар учун белгиланган ЯИТ ставкасини қўллаган, бироқ ҳисобот йили якунларига кўра микрофирмалар ва кичик корхоналар учун белгиланган ходимлар сони мезонига мувофиқ келмайдиган ЯИТ тўловчилари (фермер хўжаликларидан ташқари) томонидангина тўлдирилади. Кўрсатилган корхоналар умумбелгиланган ставкада ҳисоблаб чиқарилган ЯИТ суммасини қўшимча ҳисоблайдилар.

ЯГОНА ИЖТИМОИЙ ТЎЛОВ ВА ФУҚАРОЛАРНИНГ БЮДЖЕТДАН

ТАШҚАРИ ПЕНСИЯ ЖАМҒАРМАСИГА СУҒУРТА БАДАЛЛАРИ

ҲИСОБ-КИТОБИ

Ҳисоб-китобга 3-илова

Корхоналар (чакана савдо, умумий овқатланиш корхоналари ва қурилиш ташкилотларидан ташқари) Ягона ижтимоий тўловнинг энг кам миқдори киритилиши муносабати билан ягона ижтимоий тўловни ҳисоблаб чиқариш ва тўлаш тартиби тўғрисидаги низомга (АВ томонидан 13.04.2010 йилда ­2095-сон билан рўйхатдан ўтказилган) мувофиқ энг кам миқдорни ҳисобга олган ҳолда ЯИТ тўлайдилар ва Ҳисоб-китобга 3-илова «Маълумотнома-ЯИТнинг энг кам миқдори ҳисоб-китоби»ни ортиб бормайдиган якун билан тўлдирадилар. 3-устунда ҳисоб-китоб учун зарур кўрсаткичлар сатрма-сатр кўрсатилади. 4, 5 ва ундан кейинги устунларда 3-устундан корхонада белгиланган иш ҳафтаси турига қараб (2 дам олиш куни билан 5 кунлик иш ҳафтаси, 1 дам олиш куни билан 6 кунлик иш ҳафтаси, 3 дам олиш куни билан 4 кунлик иш ҳафтаси ва ҳ.к.) маълумотлар ажратиб кўрсатилади. МЧЖда 2 дам олиш куни билан 5 кунлик иш ҳафтаси белгиланган, шу сабабли фақат 4-устун тўлдирилади.

Умуман корхона бўйича ЯИТнинг энг кам миқдори меҳнат шартномалари ёки предмети ишларни бажариш ва хизматлар кўрсатиш бўлган фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги шартномаларга кўра ишловчи барча ходимлар ҳисобот ойида ҳақиқатда ишлаган кунларидан келиб чиқиб аниқланади. Мисол маълумотларига кўра ЯИТнинг энг кам миқдори ҳисоб-китобида фақат 10 киши (Маълумотнома-ҳисоб-китобнинг 010-сатри) ҳисобга олинади. Ижарага берувчи ҳисобга олинмайди, сабаби ижара ҳақига ижтимоий суғуртага ажратмалар солинмайди.

2016 йил июнда ходимлар 220 иш куни (22 х 10) ишлаганлар. Ушбу рақам Маълумотнома-ҳисоб-китобнинг ­020-сатрида 4-устунда кўрсатилади. Эслатиб ўтамиз, ходим иш кунида қанча соат ишлаганидан қатъи назар, шу кунда ишлаб берган деб ҳисобланади, йиллик меҳнат таътили ва иш ҳақи сақланган ҳолда бериладиган таътил кунлари ҳам амалда ишланган кунлар деб ҳисобланади. Ходимлар бир ойда ишлаган кунларни ҳисоблашда:

ихтисослаштирилган цехлар ва участкаларда ишловчи, улар бўйича ЯИТ пасайтирилган ставкада ҳисобланадиган ногиронларга;

касаначиларга (ЯИТ бўйича имтиёз тугагунга қадар);

фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги шартномалар бўйича ишларни бажарувчи (хизматлар кўрсатувчи) якка тартибдаги тадбиркорларга тўғри келадиган ишланган кунлар қўшилмайди.

Июнда 5 кунлик иш ҳафтасида иш кунлари сони 22 кунни ташкил этади (2016 йил учун иш вақти ҳисоб-китоби, МАИМҚВ томонидан 29.10.2015 йилда 02-05/3417-сон билан тасдиқланган). Ушбу рақам Маълумотнома-ҳисоб-китобнинг 030-сатрида кўрсатилади.

Микрофирмалар ва кичик корхоналар учун ЯИТнинг ойлик нормативи ҳар бир ходимга энг кам миқдордаги иш ҳақининг 65%ини ташкил этади, яъни ЭКИҲ 130 240 сўм бўлганда у 84 656 сўмга (130 240 х 0,65) тенг. Ушбу рақам Маълумотнома-ҳисоб-китобнинг 040-сатрида кўрсатилади. Умуман корхона бўйича ЯИТнинг энг кам нормативи (050-сатр) 846 560 сўмга (220 / 22 х 84 656) тенг.

Ҳисобот ойи учун белгиланган ставкада ҳисобланган ЯИТ суммаси ҳисобот ойи (июнь) учун Ҳисоб-китобнинг 050-сатри 4-устуни ҳамда аввалги ҳисобот даври (май) учун Ҳисоб-китобнинг 050-сатри 4-устуни қийматлари фарқи сифатида ҳисоблаб чиқарилади, яъни ҳисобот ойи учун ортиб бормайдиган якун билан ҳисобланган ЯИТ – июнь олинади ва 4 080 000 сўмни (20 370 000 – 16 290 000) ташкил этади, у Маълумотнома-ҳисоб-китобнинг 060-сатрида кўрсатилади.

Ҳисоб-китоб бўйича ягона ижтимоий тўлов (4 080 000 сўм) энг кам миқдордан (846 560 сўм) кўп. Тегишинча, ЯИТ қўшимча ҳисобланмаган – 070, 080 (I чоракда ҳам қўшимча ҳисобланмаган) ва 090-сатрларда «0» кўрсатилади.

Ягона ижтимоий тўлов ва фуқароларнинг бюджетдан ташқари
Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари ҳисоб-китобига

3-ИЛОВА

МАЪЛУМОТНОМА-ЯИТнинг ЭНГ КАМ МИҚДОРИ

ҲИСОБ-КИТОБИ

*Агар 3-устуннинг «060» сатри қиймати 3-устуннинг «050» сатри қийматига тенг ёки катта бўлса, 3-устуннинг «070» сатрида «0» қиймати кўрсатилади.

Изоҳ.

5 ва кейинги устунлар корхонада ички меҳнат тартиби қоидалари, бошқа локал норматив ҳужжатлар билан, бу ҳужжатлар бўлмаганда эса ходим билан иш берувчининг келишувига биноан иш ҳафтасининг бир неча турлари (икки кун дам олинадиган беш кунлик иш ҳафтаси ёки бир кун дам олинадиган олти кунлик иш ҳафтаси ва ҳоказо) белгиланган тақдирда тўлдирилади.

Ҳисоб-китобга 4-илова

4-иловада ҳисобот даври учун ҳисобланган суғурта бадаллари ҳар бир жисмоний шахс кесимида кўрсатилади.

Ахборотда 2016 йил июнь ойи учун ҳисобланган суғурта бадаллари ҳар бир ходим бўйича кўрсатилади (2-устун – Ф.И.О.), умумий суммаси эса (2 040 000 сўм) 5-устуннинг «Жами» сатрида акс эттирилади.

4-устунда олдинги ҳисобот даври охирига ҳисобланган фуқароларнинг суғурта бадаллари суммаси сатрма-сатр кўрсатилади (май учун Ахборотнинг 6-устуни). Устуннинг жами суммаси январь–май учун ҳисобланган суғурта бадалларига, яъни 8 145 000 сўмга тенг бўлиши керак.

6-устунда ҳисобот даври охирига ҳисобланган суғурта бадаллари суммаси – 10 185 000 сўм (8 145 000 + 2 040 000) акс эттирилади.

Ягона ижтимоий тўлов ва фуқароларнинг бюджетдан ташқари
Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари ҳисоб-китобига

4-ИЛОВА

ҲАР БИР ЖИСМОНИЙ ШАХС КЕСИМИДА 2016 ЙИЛНИНГ ИЮНЬ ОЙИ УЧУН БЮДЖЕТДАН ТАШҚАРИ ПЕНСИЯ ЖАМҒАРМАСИГА ҲИСОБЛАНГАН ФУҚАРОЛАРНИНГ СУҒУРТА БАДАЛЛАРИ СУММАЛАРИ ТЎҒРИСИДА МАЪЛУМОТ

Изоҳ.

Тегишли солиқ даврининг биринчи ойида 4-устунга «0» қиймат қўйилади.

«Norma Ekspert» мутахассислари тайёрладилар