Корхонамизнинг (ягона солиқ тўлови тўловчиси) бир ходими 2012 йил апрель ойида ҳомиладорлик таътили ва икки йилга декретга чиққан эди. Ўша йилнинг май ойида фарзандли бўлиб, икки йил фарзанди тарбияси билан банд бўлиш мақсадида яна декрет таътилига кетди. 2014 йил февраль ойида эса иккинчи фарзандига ҳомиладорлиги сабабли яна меҳнатга лаёқатсизлик варақасини тақдим этди. Ходим декрет таътилида бўлган даврда унга ҳеч қандай иш ҳақи ҳисобланмаган.
Кетма-кет иккинчи марта ҳомиладорлик бўйича меҳнатга лаёқатсизлик варақасига нафақа қайси суммага нисбатан ва қандай ҳисоблаб чиқарилади?
Газетхон.
– Ҳомиладорлик ва туғиш бўйича нафақа тайинлаш ва тўлаш республикамизнинг бир неча меъёрий ҳужжатлари билан тартибга солинади. Хусусан, Давлат ижтимоий суғуртаси бўйича нафақалар тайинлаш ва тўлаш тартиби тўғрисида низомнинг (АВ томонидан 8.05.2002 йилда 1136-сон билан рўйхатдан ўтказилган, кейинги ўринларда – 1136-сон Низом) 4-параграфида ҳомиладорлик ва туғиш бўйича нафақа берилиши тартиблари белгиланган.
Бунда ҳомиладорлик ва туғиш бўйича нафақа вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик варақасида кўрсатилган барча давр учун тўланиши кўрсатилган. 1136-сон Низомнинг 1-бандига асосан вақтинчалик меҳнатга лаёқатсизлик учун тўланадиган нафақа харажатлари агар нафақани тўловчи бюджет ташкилоти бўлса, меҳнат ҳақи жамғармасига ажратиладиган бюджет маблағлари ҳисобидан, агар хўжалик юритувчи субъект бўлса, шахсий маблағлари ҳисобидан амалга оширилади. Бунда мазкур харажатлар фойда солиғини ҳисоблашда солиқ солинадиган базадан чегириб ташланади.
Ишлаётган оналарга болани икки ёшга тўлгунгача парвариш қилиш бўйича ҳар ойлик нафақа тайинлаш ва тўлаш тартиби тўғрисида низомга (АВ томонидан 14.03.2002 йилда 1113-сон билан рўйхатдан ўтказилган) кўра агарда болани 2 ёшга тўлгунга қадар парвариш қилиш таътили даврида она иккинчи бола учун ҳомиладорлик ва туғиш таътилига ҳуқуқи бўлса, бунда онанинг хоҳишига кўра шу давр учун болани парвариш қилиш бўйича нафақа ёки ҳомиладорлик ва туғиш бўйича бериладиган нафақадан биттаси тўланади. Бунда корхона раҳбари томонидан чиқарилган қарор нафақа тайинлаш учун асос бўлиб ҳисобланади.
Нафақалар барча ҳолларда ходимнинг ҳақиқий иш ҳақидан ҳисоблаб чиқарилади. Ҳомиладорлик ва туғиш бўйича нафақаларни ҳисоблаб чиқаришда ҳисобга олинадиган иш ҳақининг барча турлари, жумладан мазкур ойда иш ҳақи билан биргаликда тўланадиган ойлик мукофотлар уларнинг ҳақиқатда олинган вақти бўйича эмас, балки улар ҳисобланган вақт бўйича иш ҳақига қўшилади.
Меҳнат кодексининг 233-моддасига асосан аёлларга туққунга қадар 70 календарь кун ва туққанидан кейин 56 календарь кун (туғиш қийин кечган ёки икки ва ундан ортиқ бола туғилган ҳолларда – 70 календарь кун), жами 126 (140) календарь кун муддати билан ҳомиладорлик ва туғиш таътиллари берилади ва ушбу кунлар учун давлат ижтимоий суғуртаси бўйича нафақа тўланади.
Ҳомиладорлик таътили бошланган ойдан олдинги 12 ой даврида олган ва суғурта бадаллари чегирилган барча мукофотларнинг 1/12 қисми нафақа ҳисоблаб чиқариладиган ойлик иш ҳақига қўшилиб, ўртача ойлик иш ҳақи миқдори аниқланади.
Сизнинг саволингиздан келиб чиқиб вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик маълум бир даврда бошланиб, иккинчи даврда давом этган тақдирда, иккинчи даврнинг иш ҳақи бўйича нафақа ишловчилар учун иш ҳақи ўзгарган муддатдан бошлаб тўланади. Меҳнатга ишбай асосида ҳақ тўланганда юқорида қайд этилган ҳолларнинг иккинчи даври учун нафақа ишбай асосда ишловчининг тариф ставкасидан келиб чиққан ҳолда тўланади.
2014 йилнинг февралидан иккинчи марта ҳомиладорлик таътилига чиқаётган ходим учун бериладиган нафақани ҳисоблаш юзасидан қуйидаги шартли мисолни келтирамиз:
минг сўм
Нафақани ҳисоблашда инобатга олинади
|
2012 йил
|
2014 йил
|
|
Штатлар жадвалига кўра лавозим учун белгиланган иш ҳақи
|
400
|
500
|
|
Ҳомиладорлик таътили бошланган ойдан олдинги 12 ой даврида олган ва суғурта бадаллари чегирилган барча мукофотлар
|
660
|
-
|
|
Бир ойда иш кунларининг сони
|
22
|
22
|
|
Ҳомиладорлик ва туғиш бўйича нафақани тайинлаш ва тўлаш учун берилган меҳнатга лаёқатсизлик варақасининг муддати
|
126
|
126
|
Юқоридаги шартли мисол маълумотларига кўра ходимага қуйидаги тўловлар ҳисобланган:
|
Тўловлар тури
|
Биринчи таътил
|
Иккинчи таътил
|
|
Берилган мукофотлар
|
660 / 12 = 55
|
0 / 12 = 0
|
|
Штатлар жадвалига кўра белгиланган иш ҳақи
|
400 + 55 = 455
|
500 + 0 = 500
|
|
Ҳомиладорлик ва туғиш бўйича нафақани ҳисоблаш
|
455 / 22 х 126 = 2 605,9
|
500 / 22 х 126 = 2 863,6
|
Ҳомиладорлик ва туғиш таътили нафақаси жамланган ҳолда ҳисоблаб чиқилиб, туғишга қадар амалда бундай таътилнинг неча кунидан фойдаланилганидан қатъи назар, аёлга тўлиқ берилади.
Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, ҳомиладорлик ва туғиш таътили нафақаси ходимнинг умумий иш стажи неча йиллигидан катъи назар 100 фоиз миқдорида берилади. Бунда вақтинча меҳнатга лаёқатсизлик варақаси очилган кунига бўлган тариф ставкаси жойларда белгиланган туман коэффициенти ва устамаларни ҳисобга олган ҳолда ҳисобланади.
Жавобни «Soliq Kalkulyatori»
солиқ маслаҳати ташкилоти эксперти
Мурод МУҲАММАДЖОНОВ тайёрлади.
