«Норма Маслаҳатчи», №10, 2016й. 8 март

127 млрд сўмдан зиёдроқ молиявий камчиликлар бартараф этилди

Ширкатдан чиқиш ва уйдаги умумий мол-мулкни юридик шахсни ташкил этмаган ҳолда мулкдорлар жамоаси бошқарувини йўлга қўйиш мумкинми? Ўтган мавзувий сонда («Норма маслаҳатчи», 16.02.2016 йилдаги 7-сон) ушбу йўлнинг бошланғич босқичи қийинчиликлари тўғрисида пойтахтнинг Мирзо Улуғбек тумани Қодиров кўчасидаги 11-уйнинг уй қўмитаси раиси Максим Черников гапириб берганди. Унинг фаол фуқаролик позицияси, ҳуқуқий саводхонлиги, бир сўзлиги, қатъияти, шунингдек аҳолининг қўллаб-қувватлаши туфайли кўплаб муаммоларни бартараф этишга муваффақ бўлинди. Бугунги сонда у мулкдорлар жамоаси томонидан хизматларни етказиб берувчилар билан муносабатларни йўлга қўйиш, уйдаги умумий инфратузилмани бошқариш, таъмирлаш, маълумотномалар бериш, бадаллар йиғиш ва ҳоказолар бўйича тажриба билан ўртоқлашишни давом эттиради. Ушбу амалиёт уйни ширкатсиз бошқаришнинг афзалликлари ва етарлича ҳуқуқий тартибга солинмаганликни намойиш этади.

Турар жой қурилиши муваффақиятли тарзда изчил кечаётган иқтисодий тараққиёт белгиларидан биридир. Ҳамонки, турар жойлар бунёд этилаётган экан, демак уларга талаб-эҳтиёж, бинобарин тўловга қурби келадиган истеъмолчилар бор. Мамлакатимизда янги қурилишлар қанчалик кўпайса, иқтисодиётимизнинг бу йўналишида ҳамма ишлар жойида деяверинг. Шу сабабли ҳам, Навоий шаҳрида шоҳона кўп қаватли уйлар қандай суръатлар билан қад кўтараётганлигини кўриб, миллий иқтисодиётимизнинг ҳар йилги ўсиш кўрсаткичи 8 фоизга тенг эканлигига тўла ишонч ҳосил қиласан киши. Ана шу тобора кенгайиб бораётган уй-жой хўжалигини бошқариш эса бутунлай бошқа масала. Бундай қараганда, «Хусусий уй-жой мулкдорларининг ширкатлари тўғрисида»ги Қонун (12.04.2006 йилдаги ЎРҚ-32-сон) ҳамда ҳамма нарса – ким, қандай ва нима учун жавоб бериши аниқ тавсиф этилган қонуности ҳужжатлари бордай. Бироқ салкам 10 йил муқаддам қабул қилинган норматив ҳужжатда бугунги айрим воқеликлар инобатга олинган бўлиши даргумон. Бу хил ўй-фикрларни ХУМШлар уюшмасининг Навоий бўлинмаси раиси, балансида 4 та беш қаватли уй бўлган «Мустанг Оқ тулпор» ширкати раҳбари Асқар ҲАМИДОВ билан суҳбатимиз ёрқин ифода этиши мумкин.

Бир истеъмолчи электр энергияси учун тўлаган ортиқча тўловни бошқа истеъмолчига ўтказса бўладими?

Биз электр энергияси учун 4 ой пул тўламадик. Натижада бироз қарз ҳосил бўлди. Қарзимиз борлигидан хабардор қилмай туриб, бизни электр энергияси берилишидан узиб қўйишди. Биз уни мустақил равишда уладик, кейин огоҳлантиришда кўрсатилган рақам бўйича қўнғироқ қилдик. Бизга айтишларича, электр таъминоти ташкилоти ходимлари уйимизга кундузи бир неча маротаба келишган ва пулни тўлаш тўғрисида хабарнома қолдиришган. Бироқ хабарнома фақат бир марта келган. Инспекторнинг маълум қилишича, электр энергияси унинг ҳақини тўламаганимиз учун ўчирилган, ўзбошимчалик билан улаш эса қонунчиликни бузиш ҳисобланади. Қарзни ва энг кам иш ҳақининг ярми миқдорида жарима тўлашимиз лозимлигини айтди. Жарима тўлаш мажбурийми?

Газ ҳисоблагичи текширувдан ўтказилиши керак эди, мен уни ўтказиш тўғрисида ариза ёздим. Газ таъминоти ташкилоти ходимлари ҳисобга олиш асбобини жойдан олишлари учун қарийб 22 000 сўм тўлашимни талаб қилишди. Мен квитанция ёзиб беришларини сўрадим. Газчилар бундан бош тортишди, шу сабабли мен тўловни тўламадим. Текширувдан кейин ҳисоблагични ўрнатишди ва пломбалашди, бироқ пломбалаш далолатномасини олмадим. Тўловни тўламагунимча уни бермасликларини айтишди. Истеъмолчи ҳисоблагич текширувдан ўтгандан кейин уни ўрнатиш ва пломбалаш учун тўлов тўлаши керакми?

Мен иссиқ сув ва иситиш учун тўловни алоҳида квитанциялар билан тўлайман. Бироқ иссиқлик таъминоти ташкилоти уни умумийлаштириб ҳисоблайди, яъни иссиқ сув учун тўловни иссиқ сув ва иситиш учун деб ҳисоблайди. Шу тўғрими?

ХУМШ уй-жой мулкдорлари билан ширкат ўртасидаги шартномани бузган тақдирда шартнома мажбуриятларига риоя этмаганлик учун унга нисбатан қандай жарима санкциялари қўлланилади?

Мени қурилиш ташкилотига ишга қабул қилишди. Меҳнат шартномаси имзоланишига қадар мени ташкилотнинг ички тартиб қоидалари ва бошқа локал ҳужжатлари билан таништиришмади. Ходимлардан уларда иш бошланиши ва тугаши вақтига қаттиқ риоя этиш зарурлиги белгиланмаганлигини эшитдим. Шундай бўлса-да, ишга 25 дақиқа кечикканим учун мен интизомий жавобгарликка тортилдим – менга ҳайфсан эълон қилишди. Иш берувчининг мазкур қарори устидан шикоят қилишга қарор қилдим. Қаерга мурожаат этишим лозим?

Ташкилот таълим бобида хизматлар кўрсатади. Электриклар, механиклар, қоровуллар бизда смена бўлиб, шу жумладан якшанба ва байрам кунлари ишлайдилар. Бундай ходимларга ҳақ қандай тўланади?

Мен кўп йил ишлаганлик учун устама белгилайдиган корхонада 20 йилдан ортиқ ишлайман. Бир йил аввал қизимнинг соғлиғи ёмонлашганлиги боис ишдан бўшашга мажбур бўлдим. Бироқ 3,5 ойдан сўнг ўша корхонадаги ўз лавозимимга қайтдим. Менга энди сенга устама мумкин эмас дейишди, чунки узлуксиз иш стажи бир йилдан камни ташкил қилади. 3–4 ой узилиш бўлган стажим узлуксиз деб ҳисобланиши мумкинми? Узлуксиз стаж учун танаффус қанча муддатгача чўзилишига йўл қўйилиши мумкин?

2013 йил февралда хусусий корхона МЧЖ иштирокчилари таркибига пулсиз шаклда баҳолаш қиймати 50 млн сўм бўлган нотурар жой (дўкон) тарзидаги ҳиссаси билан қўшилди. 2015 йил май ойида ХК иштирокчилар таркибидан чиқишга қарор қилди ва МЧЖнинг умумий йиғилиши унинг улушини натурада – унга илгари киритилган ҳиссани топшириш йўли билан ажратишга қарор қилди. МЧЖ ва ХК объектни (дўконни) қабул қилиш-топшириш далолатномасини имзоладилар. МЧЖ таъсис ҳужжатларига ўзгартишлар киритилганидан кейин 2015 йил июнида ХК «Ергеодезкадастр» давлат қўмитасининг Тошкент бошқармасига (бундан кейин – давлат органи) дўконга бўлган мулк ҳуқуқини қайтадан рўйхатдан ўтказиш тўғрисида мурожаат қилди. 2015 йил июлида ХК МЧЖ умумий йиғилишининг баённомаси ва нотурар жойни қабул қилиш-топшириш далолатномаси чиқиб кетган иштирокчи учун унга бўлган мулк ҳуқуқининг вужудга келганлигини тасдиқлайдиган ҳужжатлар ҳисобланмайди деган асосга кўра (Кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқларни ва у ҳақда тузилган битимларни давлат рўйхатидан ўтказиш тартиби тўғрисида низом, ВМнинг 7.01.2014 йилдаги 1-сон Қарори билан тасдиқланган, бундан кейин – Низом) давлат рўйхатидан ўтказиш рад этилганлиги тўғрисида жавоб олди. Давлат органининг важ-далилларига қўшилмаган ХК 2015 йил сентябрида хўжалик судига кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқларни давлат рўйхатидан ўтказишни рад этиш қарорини бекор қилиш, шунингдек 1 302 240 минг сўм давлат божи ва 7 200 сўм почта харажатларини ундириш тўғрисида ариза билан мурожаат қилди. Даъво предметига доир мустақил талабларни изҳор қилмаган учинчи шахс сифатида ишда иштирок этишга МЧЖ жалб этилди.