Ташкилотимиз курьерини ҳақиқий ҳарбий хизматга чақиришди. Унинг ишдан бўшатилишини қандай расмийлаштириш керак? У Қуролли Кучларда бўлган даврида ушбу лавозим унинг учун сақлаб қўйиладими?
Н.Хўжақулова, жамоат фонди
кадрлар хизматининг мутахассиси.
– Агар ходим муддатли ҳарбий хизматга чақирилган бўлса, у билан меҳнат шартномаси Меҳнат кодекси (МК) 106-моддасининг 1-бандига кўра бекор қилинади.
Мазкур ҳолда меҳнат шартномасини бекор қилиш уни иш берувчининг ташаббусига кўра бекор қилишга кирмайди, зеро бу унинг мажбуриятидир. Шу сабабли меҳнат шартномасини бекор қилиш учун асос бўлиб тарафларнинг иродасига боғлиқ бўлмаган ҳолатлар хизмат қилади.
Юқорида баён этилганлар муносабати билан МК 106-моддасининг 1-бандига кўра ҳам, шунингдек ушбу моддада назарда тутилган барча бошқа асосларга кўра ҳам, меҳнат муносабатларини бекор қилиш ходимни олдиндан бирор-бир огоҳлантиришсиз ва касаба уюшмаси қўмитаси ёки ходимларнинг бошқа вакиллик органи розилигисиз амалга оширилади.
Меҳнат шартномасини бекор қилиш буйруқ билан расмийлаштирилади, уни чиқариш учун асос бўлиб тегишли мудофаа ишлари бўлимининг повесткаси (хабарномаси) ҳисобланади.
Меҳнат шартномаси бекор қилинган кунда иш берувчи ходимга унинг меҳнат дафтарчаси ва меҳнат шартномаси бекор қилинганлиги тўғрисидаги буйруқ нусхасини топшириши, ходимга ўртача ойлик иш ҳақидан кам бўлмаган миқдорда ишдан бўшатиш нафақасини тўлаши, шунингдек унга баҳслашилмайдиган иш ҳақи суммаси ва фойдаланилмаган таътил учун пулли компенсация (агар, албатта, меҳнат шартномасини бекор қилиш кунида бундай таътил бор бўлса) тўлаши шарт.
Эслатиб ўтамизки, «Аҳолини иш билан таъминлаш тўғрисида»ги Қонуннинг (13.01.1992 йилдаги 510-XII-сон) 8-моддасида ҳарбий хизматга чақирилган ходимлар учун ишга жойлашиш бўйича бир қатор қўшимча кафолатлар ҳам назарда тутилган. Чунончи, ҳарбий хизматга чақирилган (ўтган) ходим резервга бўшатилган ёки истеъфога чиққанидан кейин, башарти, Қуролли Кучлар сафидан, Ички ишлар вазирлиги, Миллий хавфсизлик хизмати ва Фавқулодда вазиятлар вазирлиги қўшинларидан бўшатилган кунидан бошлаб узоғи билан 3 ой ичида ишга жойлашиш масаласида иш берувчига мурожаат этган бўлса, аввалги иш жойида ишга жойлашиш ҳуқуқига эгадир.
Ҳарбий хизматга чақирилган (ўтган), лекин кейинчалик резервга бўшатилган ёки истеъфога чиққан ходим, агар унинг ҳарбий хизматга чақирилган (ўтган) кунидан бошлаб 3 ойдан ортиқ вақт ўтмаган бўлса, аввалги иш жойига (лавозимига) қайтиб келиш ҳуқуқига эга.
Корхона қайта ташкил этилганда ҳарбий хизматдан бўшатилган шахсларни ишга жойлаштиришни унинг ҳуқуқий вориси, корхона тугатилганда эса – маҳаллий меҳнат органи амалга оширади.
Ходимларга кўрсатилган кафолатларни бериш мумкин бўлмаган ҳолларда, маҳаллий меҳнат органи уларни ишга жойлаштиришни, зарур ҳолларда эса, касби бўйича бепул ўқитишни таъминлайди.
Ахтам ҲИКМАТОВ,
адвокат.
