Ўзбекистон Республикаси Жаҳон банкининг «Бизнес юритиш» солиқ солиш соҳасидаги рейтингида 78-ўринни эгаллайди. Ушбу далил Ўзбекистон Республикасининг солиқ тизими янада ислоҳ қилишга муҳтожлигидан далолат беради.
|
Солиқ солиш тизимининг самарадорлиги индикаторлари
|
||||||
|
Мамлакат/ минтақа |
Солиқ солиш ПР
|
Солиқ солиш pейтинг
|
Тўловлар (бир йилдаги сони)
|
Вақт (бир йилдаги соатлар)
|
Солиқлар ва бадаллар умумий ставкаси (фойдадан %да)
|
Ҳисоботлар топширилган ва солиқлар тўлангандан кейинги таомиллар индекси
|
|
Қирғизистон
|
56.55
|
151
|
51
|
225
|
29
|
37.38
|
|
Тожикистон
|
62.27
|
132
|
6
|
224
|
65.2
|
40.4
|
|
Беларусь
|
70.81
|
96
|
7
|
184
|
52.9
|
50
|
|
Арманистон
|
72.49
|
87
|
14
|
313
|
18.5
|
49.08
|
|
Ўзбекистон
|
74.78
|
78
|
10
|
181
|
38.3
|
48.39
|
|
Европа ва Марказий Осиё
|
75.78
|
70
|
16.5
|
218.4
|
33.1
|
65.2
|
|
Россия Федерацияси
|
79.29
|
52
|
7
|
168
|
47.5
|
73.14
|
|
Қозоғистон
|
79.47
|
50
|
7
|
178
|
29.2
|
48.85
|
|
Грузия
|
87.14
|
22
|
5
|
269
|
16.4
|
85.89
|
|
Манба: http://russian.doingbusiness.org/data/exploretopics/paying-taxes
|
||||||
Солиқ ислоҳоти ўтказиш зарурати
Ўзбекистонда мавжуд солиқ тизими инвесторлар учун жозибали эмас.
Маржинал самарали солиқ ставкалари солиштируви*
*Инвестицияларга солиқ юки даражасини кўрсатади
|
Ўзбекистон Республикаси жорий солиқ тизимидаги камчилик ва муаммолар
|
|
|
Муаммо
|
Оқибати
|
|
Дунёнинг ривожланаётган мамлакатлари билан солиштирганда катта солиқ юки
|
Иқтисодиёт хуфия секторининг салмоқли улуши
|
|
Солиқ тизимининг мураккаблиги ва оқилона эмаслиги (хусусан, бизнес ривожига тўсқинлик қилувчи тушумдан ҳисобланадиган солиқлар)
|
Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётининг инвестицион жозибадорлиги пастлиги
|
|
Қонунчилик нормаларининг ноаниқлиги, қонуности ҳужжатларнинг кўплиги
|
Солиқ солишдан бўйин товлаш учун «солиқ схемаларидан» кенг фойдаланиш
|
|
Солиқ назорати ва маъмуриятчилиги такомиллашмаганлиги ва самарасизлиги
|
Солиқ органлари ишининг «шаффоф эмаслиги»
|
|
Якка тартибдаги имтиёз ва преференцияларнинг кўплиги
|
Бизнес учун тенг бўлмаган рақобат шароитлари
|
Солиқ тизимини ислоҳ қилиш мақсад ва вазифалари
Солиқ тизимини ислоҳ қилишдан мақсад:
● Инвестициялар ва Ўзбекистон Республикаси бюджетининг даромад қисми мунтазам ўсишини рағбатлантирувчи замонавий солиқ тизимини яратиш.
Солиқ тизимини ислоҳ қилиш вазифалари:
● оқилона солиқ юки солинадиган ва прогноз қилинадиган рақобатбардош солиқ тизимини яратиш;
● мамлакат иқтисодиётини мустаҳкамлаш ва кучайтириш имконини берувчи устувор тармоқларни қўллаб-қувватлаш;
● адолат принципидан келиб чиқиб солиқ юкини тенглаштириш.
Солиқ тизимини ислоҳ қилиш йўналишлари
Солиқ тизимининг умумий тузилмаси: солиқ солиш принциплари ва солиқ тизимини ҳуқуқий тартибга солишни такомиллаштириш.
Солиқлар ва йиғимлар тизими: айрим солиқлар кесимида концептуал муаммоларни аниқлаш, солиқ солиш соҳасидаги энг яхши жаҳон амалиёти ва глобал тамойилларни жорий этиш.
Солиқ назорати ва маъмуриятчилиги: солиқ назорати ва солиқ низоларини кўриб чиқиш таомилларини такомиллаштириш.
Юридик жавобгарлик тизими: солиқ қонунчилигини бузганлик учун юридик жавобгарлик тизимини такомиллаштириш.
Солиқ тизимининг умумий тузилмаси
|
Амалдаги солиқ тизими
|
Таклиф этилаётган солиқ тизими
|
|
● юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи ● ягона солиқ тўлови ● давлат мақсадли жамғармаларига мажбурий ажратмалари
|
● дивидендлардан солиқ ● кичик корхоналар учун оборотдан солиқ |
|
● қўшимча фойда солиғи
|
● роялти
|
|
● жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи ● фуқароларнинг бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари ● ягона ижтимоий тўлов |
● жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи
|
|
● қўшилган қиймат солиғи
|
● қўшилган қиймат солиғи
|
|
● акциз солиғи
|
● акциз солиғи
|
|
● бензин, дизель ёқилғиси ва газ ишлатганлик учун олинадиган солиқ
|
● бензин, дизель ёқилғиси ва газ ишлатганлик учун олинадиган солиқ
|
|
● ер қаъридан фойдаланувчилар учун солиқлар ва махсус тўловлар (қўшимча фойда солиғи бундан мустасно)
|
● ер қаъридан фойдаланувчилар учун солиқлар ва махсус тўловлар
|
|
● ер солиғи
|
● ер солиғи
|
|
● мол-мулк солиғи
|
● мол-мулк солиғи
|
|
● сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ
|
● сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ
|
|
● ягона ер солиғи
|
● ягона ер солиғи
|
|
● божхона тўловлари
|
● божхона тўловлари
|
Айрим солиқларни бекор қилиш
Бизнес ривожи ва Ўзбекистон Республикасига инвестициялар жалб этилишига тўсқинлик қилувчи солиқларни бекор қилиш:
● Ягона солиқ тўлови;
● Қўшимча фойда солиғи;
● Давлат мақсадли жамғармаларига мажбурий ажратмалар;
● Фуқароларнинг бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари;
● Ягона ижтимоий тўлов;
● Қайта инвестицияланадиган фойдадан солиқлар.
Солиқ тизимини ислоҳ қилиш концепциясининг асосий қоидалари
Солиқлар ва йиғимлар тизими
|
Солиқ солишнинг соддалаштирилган тизимини ислоҳ қилиш
|
|
|
Муаммо
|
Таклиф этилаётган ечим
|
|
● Солиқларни тўлашдан бўйин товлаш мақсадида солиқ солишнинг соддалаштирилган тизимидан (ССТ) фойдаланиш
|
● ССТни қўллаш имкони учун: ходимлар сонига қараб эмас, даромад миқдори бўйича лимитлардан фойдаланиш
|
|
● Етказиб берувчилар ССТдан фойдаланиши сабабли йирик ташкилотлар «кирувчи ҚҚС»ни чегириш учун қабул қила олмаслиги (ҚҚС занжирининг узилиши, ҚҚС амалда – оборотдан солиқ)
|
● Компанияларнинг кўпчилик қисмини ҚҚС тўлашга ўтказиш
|
Кичик бизнесга солиқ солиш
1 млрд сўмдан ортиқ бўлмаган йиллик оборотга эга юридик шахслар кичик бизнес субъектлари деб тан олинадиган тизим жорий этилганда:
● ҚҚС тўловчи ҳисобланмайдилар (уни ихтиёрий асосда тўлашлари мумкин);
● 5% миқдорида оборотдан (тушумдан) солиқ тўлайдилар;
● йиллик обороти кичик бизнес субъекти деб тан олиш учун тушумнинг чекланган миқдоридан (1 млрд сўм) ошадиган якка тартибдаги тадбиркорлар ташкилий-ҳуқуқий шаклини ўзгартирмаган ҳолда солиқ солишнинг умумбелгиланган тизимига ўтказиладиган тартиб белгиланади.
|
Солиқ имтиёзларини ислоҳ қилиш
|
|
|
Муаммо
|
Таклиф этилаётган ечим
|
|
Солиқ имтиёзларини беришнинг тизимлаштирилмаганлиги: алоҳида солиқ тўловчилар ва лойиҳалар учун Солиқ кодекси ва айрим фармонлар билан белгиланади
|
Солиқ ва солиққа оид бўлмаган имтиёз ва преференцияларни беришга оид узоқ муддатли дастурни ишлаб чиқиш
|
|
|
Айрим солиқ тўловчилар ва лойиҳалар учун манзилли имтиёзларни бекор қилиш
|
Фойда солиғини ислоҳ қилиш
Қуйидагиларни тўлаш мажбуриятини белгилаган ҳолда фойда солиғини бекор қилиш:
● тақсимланадиган дивидендлардан солиқ 15% (тўловчи – умумбелгиланган солиқларни тўловчи юридик шахс);
● тўланадиган дивидендлардан солиқ 10% (тўловчи – дивидендларни олувчи).
Қўшилган қиймат солиғи
ҚҚС ставкасини 20%дан 12%гача пасайтириш.
Уни тўлаш мажбуриятини солиқ тўловчиларнинг барча тоифалари, шу жумладан обороти 1 млрд сўмдан ортиқ якка тартибдаги тадбиркорларга нисбатан татбиқ этиш.
Солиқни ҳисобга киритишнинг тўлақонли тизимини яратиш ва солиқ солинадиган базани аниқлаштириш.
Ўзбекистон ҚҚС – 20%
Ўзбекистон ҚҚС – 12%
ҚҚС ставкаси
ҚҚСдан даромад ЯИМга %да
Жисмоний шахсларга солиқ солиш
Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи, ягона ижтимоий тўлов ва фуқароларнинг Пенсия жамғармасига суғурта бадалларини 25 фоиз миқдоридаги солиқ солишнинг бир текис шкаласида солиқ солинадиган жисмоний шахсларнинг ягона даромад солиғига бирлаштириш.
Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи ставкаси – 25%.
Мол-мулк солиғи ва ер солиғи
Қуйидагилар ҳисобига юридик шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқ бўйича солиқ юкини камайтириш:
ставкани босқичма-босқич пасайтириш (2019 йилда 2,5%гача ва 2021 йилга қадар 1%гача);
ишлаб чиқариш бинолари ва иншоотларини солиқ солинадиган объектлардан чиқариш.
Ер солиғи ва юридик шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқ тўловчилари доирасини кенгайтириш, беш йиллик давр мобайнида кўчмас мулк солиғини босқичма-босқич жорий этиш.
Қўшимча фойда ва акциз солиғи
Қўшимча фойда солиғи. Сув ресурсларидан ва ер қаъридан фойдаланувчиларнинг солиқ солиш тизимини такомиллаштириш, солиқ солинадиган базани бирхиллаштириш ва ҳисоб-китоб қилинишини соддалаштириш, фаолият тури бўйича роялти тўлашга ўтказган ҳолда қўшимча фойда солиғини бекор қилиш.
Акциз солиғи. Ўзбекистон Республикасида ишлаб чиқариладиган ва импорт қилинадиган акциз тўланадиган товарларга акциз солиғи турлари ва ставкаларини босқичма-босқич бирхиллаштириш, шунингдек акциз солиғи турларини қисқартириш.
Интеллектуал мулк ва норезидентларга солиқ солиш
Товарлар ёки хизматлар тарзида импорт бўйича харид қилинадиган интеллектуал мулк объектларига солиқ солишнинг аниқ механизмларини белгилаш.
Юридик шахсларнинг норезидентлар даромадларига солиқ солинишини такомиллаштириш.
ЯСТ тўловчиси ва умумбелгиланган солиқлар тўловчисининг солиқ юкини солиштириш
(шартли мисол)
|
Солиқ тўловчи фаолиятининг шартли кўрсаткичлари
|
Амалдаги тизим
|
Таклиф этилаётган концепция |
|
Соддалаштирилган тартиб
|
Умумбелгиланган тизим
|
|
|
Реализация қилишдан соф тушум
|
100
|
100
|
|
Қўшилган қиймат,
|
50
|
50
|
|
шу жумладан:
|
|
|
|
амортизация
|
5
|
5
|
|
МҲТФ
|
25
|
25
|
|
фойда
|
20
|
20
|
|
ЯСТ
|
5
|
-
|
|
дивидендлардан солиқ
|
2
|
4,7
|
|
ҚҚС
|
–
|
6
|
|
МҲТФга ўрта ҳисобдаги юк, %да
|
40%
|
25%
|
|
МҲТФга юк
|
10
|
6,25
|
|
Мол-мулк солиғи
|
–
|
0,1
|
|
Ер солиғи
|
–
|
0,1
|
|
ЖАМИ солиқлар ва тўловлар суммаси
|
17
|
17,15
|
ЯСТ тўловчиси ва оборотдан солиқ тўловчининг
солиқ юкини солиштириш
(шартли мисол)
|
Солиқ тўловчи фаолиятининг шартли кўрсаткичлари
|
Амалдаги тизим
|
Таклиф этилаётган концепция |
|
Соддалаштирилган тартиб
|
Кичик бизнес |
|
|
Реализация қилишдан соф тушум
|
100
|
100
|
|
Қўшилган қиймат,
|
50
|
50
|
|
шу жумладан:
|
|
|
|
амортизация
|
5
|
5
|
|
МҲТФ
|
25
|
25
|
|
фойда
|
20
|
20
|
|
ЯСТ
|
5
|
–
|
|
дивидендлардан солиқ
|
2
|
|
|
оборотдан солиқ
|
–
|
5
|
|
МҲТФга ўрта ҳисобдаги юк, %да
|
40%
|
25%
|
|
МҲТФга юк
|
10
|
6,25
|
|
Мол-мулк солиғи
|
–
|
|
|
Ер солиғи
|
–
|
|
|
ЖАМИ солиқлар ва тўловлар суммаси
|
17
|
11,25
|
Умумбелгиланган солиқлар тўловчисининг солиқ юкини солиштириш
(шартли мисол)
|
Солиқ тўловчи фаолиятининг шартли кўрсаткичлари
|
Амалдаги тизим
|
Таклиф этилаётган концепция |
|
Умумбелгиланган тизим
|
Умумбелгиланган тизим
|
|
|
Реализация қилишдан соф тушум
|
100
|
100
|
|
Қўшилган қиймат,
|
50
|
50
|
|
шу жумладан:
|
|
|
|
амортизация
|
5
|
5
|
|
МҲТФ
|
25
|
25
|
|
фойда
|
20
|
20
|
|
фойда солиғи
|
2,8
|
|
|
дивидендлардан солиқ
|
1,72
|
4,7
|
|
ДМЖга мажбурий ажратмалар
|
3,2
|
|
|
ҚҚС
|
10
|
6
|
|
МҲТФга ўрта ҳисобдаги юк, %да
|
40%
|
25%
|
|
МҲТФга юк
|
10
|
6,25
|
|
Мол-мулк солиғи
|
0,1
|
0,1
|
|
Ер солиғи
|
0,1
|
0,1
|
|
ЖАМИ солиқлар ва тўловлар суммаси
|
27,72
|
17,15
|
100 сўм тўлаш учун «бизнес» қанча тўлаши керак?
|
Кўрсаткич
|
Таклиф этилаётган тизим
|
ЯИТ 15% бўлганда жорий тизим
|
ЯИТ 25% бўлганда жорий тизим
|
|
Ҳисобланган иш ҳақи
|
133
|
144
|
144
|
|
ЖШДС ва ижтимоий суғурта
|
33
|
44
|
44
|
|
ЯИТ
|
0
|
22
|
36
|
|
Солиқ юкининг умумий суммаси*
|
33
|
65
|
80
|
*ЖШДСнинг энг юқори ставкаси қўлланганда
|
ҚҚС «занжири»даги мавжуд узилишлар
|
||||||||
|
Умумбелгиланган солиқлар тўловчиларининг бутун занжири
|
||||||||
|
|
Қўшилган қиймат, ДМЖни ҳисобга олмаганда
|
Таннарх
|
Реализациядан тушум
|
ДМЖга ажратмалар
|
ҚҚС, ҳисобланган
|
ҚҚС, бюджетга |
Жами оборот солиқлари
|
Тушумга нисбатан %да
|
|
1-корхона
|
100
|
100
|
103,6
|
3,6
|
20,7
|
20,7
|
24,4
|
23,5
|
|
2-корхона
|
100
|
203,6
|
211,0
|
7,4
|
42,2
|
21,5
|
28,9
|
13,7
|
|
3-корхона
|
100
|
311,0
|
322,3
|
11,3
|
64,5
|
22,3
|
33,5
|
10,4
|
|
4-корхона
|
100
|
422,3
|
437,6
|
15,3
|
87,5
|
23,1
|
38,4
|
8,8
|
|
ЖАМИ
|
400
|
1036,9
|
1074,5
|
37,6
|
–
|
87,5
|
125,1
|
11,6
|
|
Умумбелгиланган солиқлар ва ЯСТ тўловчилари занжири (ҚҚС тўловчилари занжиридаги узилиш) |
||||||||
|
|
Қўшилган қиймат, ДМЖни ҳисобга олмаганда
|
Таннарх
|
Реализациядан тушум
|
ДМЖга ажратмалар
|
ҚҚС, ҳисобланган
|
ҚҚС, бюджетга |
Жами оборот солиқлари
|
Тушумга нисбатан %да
|
|
1-корхона
|
100
|
100
|
103,6
|
3,6
|
20,7
|
20,7
|
24,4
|
23,5
|
|
2-корхона
|
100
|
203,6
|
211,0
|
7,4
|
42,2
|
21,5
|
28,9
|
13,7
|
|
3-корхона
|
100
|
311,0
|
327,4
|
16,4
|
0,0
|
0,0
|
16,4
|
5,0
|
|
4-корхона
|
100
|
427,4
|
442,9
|
15,5
|
88,6
|
88,6
|
104,1
|
23,5
|
|
ЖАМИ
|
400
|
1042,0
|
1084,9
|
42,9
|
–
|
130,8
|
173,7
|
16,0
|
|
ҚҚСнинг узлуксиз занжири
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1-ишлаб чиқарувчи ип-калава |
|
2-ишлаб чиқарувчи газлама |
|
3-ишлаб чиқарувчи эркаклар кўйлаги |
|||
|
қиймат
|
100
|
|
ҳисобга киритиш
|
20
|
|
ҳисобга киритиш
|
40
|
|
ҚҚС
|
20
|
|
ип-калавага харажатлар
|
100
|
|
газламага харажатлар
|
200
|
|
|
|
|
бошқа харажатлар
|
50
|
|
бошқа харажатлар
|
100
|
|
|
|
|
қиймат
|
200
|
|
қиймат
|
400
|
|
|
|
|
ҚҚС
|
40
|
|
ҚҚС
|
80
|
|
Тўланадиган ҚҚС
|
20
|
|
Тўланадиган ҚҚС
|
20
|
|
Тўланадиган ҚҚС
|
40
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бутун занжир бўйича ҚҚС 80
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ҚҚС занжирининг узилиши
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1-ишлаб чиқарувчи ип-калава |
|
2-ишлаб чиқарувчи газлама |
|
3-ишлаб чиқарувчи эркаклар кўйлаги |
|||
|
қиймат
|
100
|
|
ҳисобга киритиш
|
0
|
|
ҳисобга киритиш
|
|
|
ҚҚС
|
20
|
|
ип-калавага харажатлар
|
120
|
|
газламага харажатлар
|
220
|
|
|
|
|
бошқа харажатлар
|
50
|
|
бошқа харажатлар
|
100
|
|
|
|
|
қиймат
|
220
|
|
қиймат
|
420
|
|
|
|
|
ҚҚС
|
|
|
ҚҚС
|
84
|
|
Тўланадиган ҚҚС
|
20
|
|
Тўланадиган ҚҚС
|
0
|
|
Тўланадиган ҚҚС
|
84
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бутун занжир бўйича ҚҚС 104
|
|||||||
Солиқ маъмуриятчилиги тизимини ислоҳ қилишнинг асосий йўналишлари
Солиқ маъмуриятчилиги
● Ахборот-коммуникация технологияларини кенг қўллаб, юзма-юз алоқани иложи борича қисқартириб, шахсий кабинетлардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш йўли билан солиқ органларининг солиқ тўловчилар билан ҳамкорлиги ва хизматлар кўрсатишни янада кенгайтириш тизимини жорий этиш.
● Мижозларга мўлжалланган сервис тизими бўйича солиқ тўловчиларга хизмат кўрсатиш тизимини жорий этиш.
● Таваккалчиликни баҳолашга асосланган ёндашув, камерал назоратнинг инновацион усулларини жорий этиш, жисмоний ва юридик шахсларнинг солиқ мажбуриятлари юзага келганлиги тўғрисида ахборот айирбошлаш бўйича давлат органлари ва ташкилотларнинг ҳамкорлигини кучайтириш.
● Давлат солиқ хизмати органларининг ташкилий тузилмасини такомиллаштириш.
● Электрон ҚҚС маъмуриятчилиги тизимини жорий этиш.
● Ўтказилган операциялар тўғрисида солиқ органларига «онлайн» режимида ахборот узатилишини таъминловчи назорат-касса машиналарини, шунингдек айрим турдаги товарлар (маҳсулотлар) ахборот берувчи маркировкаси ва ҳаракати мониторингини жорий этиш.
● Трансферт нархлар шаклланишига боғлиқ бўлган хўжалик юритувчи субъектларнинг операциялари устидан назорат қилиш механизмларини белгилаш ва солиқ солиш тартибини такомиллаштириш.
● Солиқ солиш ташкилий-ҳуқуқий шаклга боғлиқ бўлмайдиган тартибни жорий этиш.
● Солиқ солинадиган базаси ўхшаш бўлган айрим турдаги солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар бўйича ҳисоб-китобларни қайта кўриб чиқиш ва қисқартириш.
● Ортиқча тўланган солиқлар ва мажбурий тўловлар суммаларини қайтариш ва ҳисобга киритиш механизмларини такомиллиштириш ва соддалаштириш.
● Солиқ ҳуқуқбузарликлари учун жарима жазоларини қайта кўриб чиқиш ва жавобгарликни кучайтириш, жарималар ва пеня ҳисоблашнинг очиқ-ошкор механизмларини белгилаш.
● Солиқ имтиёзларини фақат мақсадли бериш тартибини ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш, улар қўлланишини мониторинг қилиш ва самарадорлигини баҳолаш тизимини жорий этиш, самарасиз фойдаланилган имтиёзлар суммалари бюджетга мажбурий қайтарилиши тўғрисидаги нормаларни белгилаш.
● Давлат солиқ хизмати органларида ички солиқ аудитини тубдан такомиллаштириш, илғор хорижий амалиётга мувофиқ порахўрликка қарши ички назорат тизимларини жорий этиш.
● Солиқ тўловчилар ва солиқ органлари ўртасидаги солиқ низоларини судгача ҳал этиш механизмини жорий этиш, ихтисослашган жамоатчилик ташкилотлари вакилларини киритган ҳолда Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳузурида солиқ низоларини судгача ҳал этиш бўйича мустақил идоралараро эксперт кенгашини ташкил этиш.
● Халқаро ҳамкорликни кенгайтириш ҳамда солиқ масалаларига доир ахборот айирбошлаш ва солиқларни тўлашдан бўйин товлашга қарши курашни ташкил этишга йўналтирилган илғор халқаро ташаббусларга қўшилиш.
● Ахборот технологияларини (вебинарлар, онлайн-чатлар) ҳам қўллаган ҳолда солиқ органлари томонидан тушунтириш ишлари кучайтирилиши воситасида солиқ тўловчиларнинг солиққа оид саводхонлигини ошириш.
Халқаро солиқ концепцияларини жорий этиш
1. Нархлар ва фоиз ставкаларини манипуляция қилишга қарши курашиш: трансферт нархлар шаклланиши ва кам капиталлаштириш қоидалари (thin capitalization).
2. Офшорларга қарши кураш: назорат қилинадиган хорижий компаниялар (НХК), бенефициар мулкдор, юридик шахслар учун солиқ резидентлиги.
3. Солиқ солиш соҳасидаги илғор халқаро ташаббусларга қўшилиш (ИҲТТ конвенцияларини имзолаш, имзоланган халқаро ҳужжатлар сонини ошириш, солиқ ахбороти билан автоматик айирбошлашув, CbCr, BEPSга аъзо бўлиш).
Трансферт нархлар шаклланиши концепциясини такомиллаштириш
Концепция тавсияларида бу борада қуйидагилар белгиланган:
● гурухлар ичидаги битимлар доирасида нархлар даражасини тасдиқловчи ҳужжатларнинг мавжудлиги;
● ўзбекистон солиқ органлари томонидан нархлар назорати;
● трансферт нархларни шакллантириш мақсадида нархларни ҳисоблаш усулини белгилаш;
● битим нархи бозор даражасига мувофиқ бўлмаса, нархларга тузатиш киритиш ва солиқ белгилаш.
Солиқ назорати ва маъмуриятчилиги
Солиқ органлари ва солиқ тўловчиларнинг ҳамкорлиги:
● ҳужжатларни тақдим этиш тартибини такомиллаштириш;
● электрон ҳужжат айланишини жорий этишни талаб этади.
Солиқ назорати тизимида:
● сайёр солиқ текширувларидан камерал текширувларга эътибор қаратиш;
● асосий солиқлар бўйича солиқ текширувларини ўтказиш регламентини ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш зарур.
Юридик жавобгарлик тизими
Концепция солиқ, маъмурий ва жиноий жавобгарликни такомиллаштиришни назарда тутади.
Солиқ тизимини ислоҳ қилиш натижалари
1. Капитал ва меҳнат бозоридаги мамлакат рақобатбардошлигини таъминлай оладиган солиқ тизимини яратиш.
2. Инсофли солиқ тўловчиларга солиқ юкини (фискал ва маъмурий) камайтириш.
3. Солиқ назорати самарадорлигини ошириш ҳисобига солиқларнинг йиғилувчанлигини ошириш.
