Эр-хотин 60 йил бирга яшашган. Эр 2020 йил 25 декабрда 86 ёшида вафот этган. У ёшга доир пенсия олган, вафот этган пайтида унинг пенсияси 1 600 000 сўмни ташкил қилган. Аёли 84 ёшда, у ҳам 880 000 сўм миқдорида ёшга доир пенсия олади.
У вафот этган турмуш ўртоғининг пенсиясини олиши мумкинми?
– Аёл боқувчисини йўқотганлик пенсиясини олиши мумкин. Аниқ миқдорини Пенсия жамғармаси бўлими ҳисоблаб беради. Бироқ пенсия 1 600 000 сўмга тенг бўлмайди. Унинг миқдори ушбу суммадан камроқ бўлади, сабаби базавий миқдорлар ҳисоб-китоби ва ушбу пенсиялар бўйича талаб этиладиган стаждан юқори бўлган иш стажи ҳисобига ошириладиган суммалар бир-биридан фарқ қилади.
Ёшга доир пенсиялар учун пенсияни ҳисоблаш учун қабул қилинадиган ўртача ойлик иш ҳақининг 55%и, боқувчисини йўқотганлик пенсияси эса 30%и миқдорига тенг (252-сон Низомнинг 107-б. «а», «в» кичик б.).
Пенсия тайинлаш учун талаб қилинадигандан ортиқ иш стажининг ҳар бир тўлиқ йили учун пенсияларнинг базавий миқдорлари ёшга доир пенсияларни ҳисоблаш учун қабул қилинадиган ўртача ойлик иш ҳақининг 1%ига, боқувчисини йўқотганлик пенсиялари боқувчи ўртача ойлик иш ҳақининг 0,5%ига оширилади (252-сон Низомнинг 108-б. «а», «в» кичик б.).
МИСОЛ. Вафот этган шахснинг иш стажи 35 йил эди (талаб этиладиган стаж – 25 йил), ўртача иш ҳақи максимал миқдорни – 2 624 700 сўмни (пенсия ҳисоблашнинг базавий миқдорининг 10 баравари) ташкил этган.
Тегишинча, ёшга доир пенсия миқдори 1 706 055 сўмга (1 443 585 + 262 470) тенг, бунда:
● 1 443 585 сўм – пенсиянинг базавий миқдори, яъни 2 624 700 сўмнинг 55%и;
● 262 470 сўм – талаб этиладиган стаждан юқори бўлган иш стажи ҳисобига пенсия ошириладиган миқдор, яъни 2 624 700 сўмнинг 10%и ((35 – 25) х 1);
Боқувчисини йўқотганлик муносабати билан тайинланадиган пенсия миқдори 984 262,5 сўмга (787 410 + 196 852,5) тенг бўлади, бунда:
● 787 410 сўм – пенсиянинг базавий миқдори, яъни 2 624 700 сўмнинг 30%и.
● 196 852,5 сўм – талаб этиладиган иш стажидан ортиқ бўлган стаж ҳисобига пенсия ошириладиган миқдор, яъни 2 624 700 сўмнинг 7,5% ((35 – 20) х 0,5).
Бироқ бу пенсиянинг шартли ҳисоб-китоби. Фақат Пенсия жамғармаси томонидан вафот этган турмуш ўртоғининг ҳақиқиий ўртача иш ҳақидан ва иш стажидан келиб чиқиб аниқ ҳисоб-китоб қилинади.
Тегишли равишда, сиз Пенсия жамғармасига боқувчисини йўқотганлик пенсияси миқдорини ҳисоб-китоб қилдириш учун мурожаат қилишингиз лозим. Унинг миқдори ўзингиз олаётган пенсия миқдоридан ошган тақдирда сизга боқувчисини йўқотганлик пенсия тайинланади, агар миқдор кам бўлса тўланаётган пенсияни олишда давом этишингиз мумкин.