Автомобиль чиқиб кетишини расмийлаштиришнинг 4 хил варианти

Асосий восита – автомобиль корхона мулкдорига берилганда унинг хусусий корхона (ЯСТ тўлайди, ҚҚС тўламайди) балансидан чиқиб кетиши қандай расмийлаштирилади?

Хусусий корхона ва автомобилни олувчи ушбу операциядан қандай солиқларни тўлашлари керак?

– Автомобилга бўлган мулк ҳуқуқи хусусий корхонадан унинг мулкдорига:

● олди-сотди;

● текинга бериш;

● устав фондини камайтириш;

● соф фойдани тўлаш натижасида ўтиши мумкин.

1-ВАРИАНТ. Олди-сотди

Автомобилни реализация қилиш нархи томонлар, яъни корхона билан жисмоний шахс ўртасидаги келишувга кўра олди-сотди шартномасида белгиланади. Автомобиль реализация қилинишидан корхонада солиқ оқибатлари юзага келиши унинг чиқиб кетишидан фойда кўрилганлигига боғлиқ.

Автомобиль чиқиб кетишидан молиявий натижа чиқиб кетишдан олинган даромад билан билвосита солиқлар, чиқиб кетиш бўйича харажатлар ва қайта баҳолаш сальдосини ҳисобга олган ҳолда унинг қолдиқ (баланс) қиймати ўртасидаги фарқ сифатида белгиланади.

МИСОЛ. Корхона тиклаш қиймати 9 млн сўм ва эскириш 2 млн сўмни ташкил этадиган автомобилни 12 млн сўмга сотаяпти. Жамғарилган қайта баҳолаш суммаси – 3 млн сўм.

Автомобиль чиқиб кетишидан молиявий натижа – 8 млн сўм (12 – (9 – 2) + 3).

Автомобиль чиқиб кетишидан олинган фойда – 8 млн сўм корхонанинг бошқа даромади ҳисобланади ва ЯСТ бўйича солиқ солинадиган базага киритилади.

Бухгалтерия ҳисоби:

Автомобиль қиймати корхонанинг ҳисоб-китоб счётига киритилиши ёки соф фойда ҳисобига қопланиши мумкин. Иккинчи ҳолатда мулкдор унга соф фойда (агар мавжуд бўлса) тўлаш ҳақида қарор қабул қилади. Шу қарорнинг ўзида соф фойда автомобиль учун қарзни қоплашга йўналтирилишини кўрсатиш мумкин.

Солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар тўланганидан кейин хусусий корхона мулкдори ихтиёрида қоладиган фойда суммаси унинг ЖШДСдан озод қилинадиган мулкий даромади ҳисобланади (Солиқ кодексининг 176-моддаси 8-банди, 179-моддаси 6-банди).

2-ВАРИАНТ. Текинга бериш

Агар корхона автомобилни ҳадя шартномаси бўйича жисмоний шахсга текинга берса, унда даромадларни тўлаш манбаида ЖШДС ушлаб қолиш ва бюджетга тўлаш мажбурияти юзага келади.

Агар корхона автомобиль чиқиб кетишидан фойда олса, унда солиқ мажбуриятлари юзага келади.

МИСОЛ. Корхона тиклаш қиймати 9 млн сўм ва эскириш 2 млн сўмни ташкил этадиган автомобилни текинга бераяпти. Жамғарилган қайта баҳолаш суммаси – 3 млн сўм.

Автомобиль чиқиб кетишидан молиявий натижа –4 млн сўмни (–(9 – 2) + 3) ташкил этади.

Автомобиль чиқиб кетишидан кўрилган зарар – 4 млн сўм корхонанинг бошқа операцион харажати ҳисобланади ва ЯСТ бўйича солиқ солинадиган базага киритилмайди.

Бухгалтерия ҳисоби:

3-ВАРИАНТ. Устав фондини камайтириш

Мулкдорнинг қарорига кўра корхона устав фонди камайтирилиши мумкин. Устав фондини камайтириш ҳисобига унга автомобиль берилиши мумкин.

Бунда мулкдорда даромадлар юзага келмайди, бинобарин, солиқ мажбуриятлари бўлмайди. Агар корхона автомобиль чиқиб кетишидан фойда олса, унда солиқ мажбуриятлари юзага келади (1-мисолга қаранг).

4-ВАРИАНТ. Соф фойдани тўлаш

Фойда мавжуд бўлганда мулкдор уни тўлаш тўғрисида қарор қабул қилиши мумкин. Шу қарорнинг ўзида фойда мол-мулк – автомобиль кўринишида тўланаётганини кўрсатиш мумкин.

Бу вариант биринчисига ўхшайди. Фарқи шундаки, бу ҳолда олди-сотди шартномасини расмийлаштириш керак эмас. Мулкдор қарор қабул қилишининг ўзи кифоя.

Солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар тўланганидан кейин хусусий корхона мулкдори ихтиёрида қоладиган фойда суммасига ЖШДСсолинмайди (Солиқ кодексининг 176-моддаси 8-банди, 179-моддаси 6-банди).

Агар корхона автомобиль чиқиб кетишидан фойда олса, унда солиқ мажбуриятлари юзага келади (1-мисолга қаранг).

Жавобни «Norma» МЧЖ экспертлари тайёрладилар.