Президент 18.02.2025 йилдаги «Банклардаги омонатларни ҳимоялаш кафолатлари тўғрисида»ги ЎРҚ-1031-сон Қонунни имзолади.
Энди кафолатланган омонат суммаси битта банкдаги битта омонатчи учун 200 млн сўмни ташкил этади. Омонатчи қолган суммани банкдан суд тартибида ундириб олиши мумкин.
Ушбу талаб қонун кучга киргандан кейин жойлаштирилган янги омонатларга нисбатан қўлланилади. Агар банк мижози қонун кучга киргунга қадар очилган омонатга эга бўлса, у суммадан қатъи назар тўлиқ кафолатланади.
Ҳужжатнинг яна бир янгилиги шундаки, нафақат жисмоний шахслар, балки тадбиркорлик субъектлари, шу жумладан, якка тартибдаги тадбиркорларнинг омонатлари ҳам кафолатланади.
Омонатларни кафолатлаш ва ўрнатиш омонатчиларни ҳимоя қилиш учун зарур. Банк тугатилса, омонатчилар ўз маблағларини қайтариб олишлари мумкин. Бундан ташқари, Марказий банкнинг фикрича, бу банкларни юқори фоиз ставкалари орқали эмас, балки барқарор фаолият юритиш орқали рақобатлашишга ундайди.
Омонатларни кафолатлаш агентлиги давлат муассасаси бўлиб, у банклардаги омонатлар ҳимоя қилинишини кафолатлаш соҳасидаги ваколатли орган ҳисобланади. Банклар Жамғармага бир марталик, календарь ва махсус бадаллар тўлайдилар.
Омонатчиларга компенсация тўлаш муддатлари ўзгарди. Илгари омонатларни қайтаришнинг бошланиш муддати 83 кун эди, энди у 20 иш кунигача қисқартирилди ва босқичма-босқич 7 иш кунигача қисқартирилади. Бу шуни англатадики, Агентликка компенсация тўлаш учун кўпи билан 20 иш куни берилади, аммо зарур шартлар асосида тўловлар муддатидан олдин ҳам амалга оширилиши мумкин.
Қуйидагилар кафолат объекти бўлмайди:
• банклар, нобанк кредит ташкилотлари, лизинг ташкилотлари, суғурта ташкилотлари, инвестиция ва пай фондларининг омонатлари;
• давлат ташкилотлари ва корхоналари, шунингдек, Ўзбекистон ёки хорижий давлатнинг давлат органлари улушлари;
• банкка алоқадор шахсларнинг омонатлари, банк бошқаруви аъзолари ва асосий ходимларининг сўнгги уч ойдаги иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловлардан ошмайдиган омонатлари бундан мустасно;
• чет элда очилган шуъба банклари ёки банк филиалларига қўйилган омонатлар;
• шахсий жамғариб бориладиган пенсия ҳисобварақларида жамғарилган пул маблағлари;
• жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштириш, терроризмни молиялаштириш ва оммавий қирғин қуролини тарқатишни молиялаштириш билан боғлиқ фаолиятдан олинган пул маблағлари, бу суднинг қонуний кучга кирган қарори билан тасдиқланган.
Ҳужжат Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базасида (lex.uz) эълон қилинган ва 19.02.2025 йилдан кучга кирди.