Якка тартибдаги тадбиркор ёки кичик корхона (фаолият соҳаси – чакана савдо) келгусида қайта сотиш учун корпоратив пластик картадан тамаки маҳсулотларини сотиб олишга ҳақлими?
В.Қаюмова.
– Марказий банк бошқарувининг қарори (АВ томонидан 19.04.2017 йилда 1850-2-сон билан рўйхатдан ўтказилган) билан Якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан миллий валютадаги банк карталаридан фойдаланиш тартиби тўғрисида низомга ўзгартиришлар киритилди. Уларда, хусусан, белгиланишича, якка тартибдаги тадбиркор банк карталаридан ишлаб чиқариш, савдо, хизмат кўрсатиш, ишларни бажариш фаолияти билан боғлиқ бўлган, шунингдек бошқа ҳар қандай харажатлар учун тўловларни амалга ошириши мумкин.
Бироқ тамаки маҳсулотларини фақат юридик шахслар реализация қилишлари мумкин («Алкоголь ва тамаки маҳсулотларининг тарқатилиши ҳамда истеъмол қилинишини чеклаш тўғрисида»ги Қонуннинг 11-моддаси). Тегишинча, якка тартибдаги тадбиркор қайта сотиш учун тамаки маҳсулотларини сотиб олишга ҳақли эмас.
Кичик корхоналарга келсак, улар маҳсулот (ишлар, хизматлар) ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари таркибига киритилган харажатларни тўлаш учунгина корпоратив банк карталаридан (КБК) фойдаланишга ҳақли (ВМнинг 5.02.1999 йилдаги 54-сон қарори билан тасдиқланган Низом; АВ томонидан 18.04.2005 йилда 1470-сон билан рўйхатдан ўтказилган Низомнинг 6-банди).
Бошқача айтганда, фақат маҳсулот ишлаб чиқариш ва келгусида реализация қилиш (хом ашё, ярим тайёр маҳсулотлар, бутловчи буюмлар сотиб олиш, транспорт ва савдо харажатлари ва б.) жараёнида фойдаланиладиган товарлар ёки хизматлар учун КБК бўйича ҳисоб-китобларни амалга ошириш мумкин.
Шу сабабли кичик корхоналар учун қайта сотиш мақсадида сотиб олинадиган тайёр маҳсулот учун КБК бўйича ҳисоб-китоб қилиш ҳуқуққа зид.
Фикримизча, тадбиркорлик фаолияти учун янада қулай шарт-шароитларни таъминлаш мақсадида кичик корхоналар учун ҳам ушбу эскирган чекловни бекор қилиш мақсадга мувофиқ бўлар эди. У давлат томонидан кафолатланган тадбиркорлик фаолияти субъектларининг ўз пул маблағларини мустақил равишда ва тўсиқсиз тасарруф этиш ҳуқуқига мувофиқ келмайди («Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида»ги Қонуннинг 21-моддаси).
Маҳкам Воҳидов,
юридик фанлар номзоди,
«Norma Online» эксперти.
