Телефон орқали таҳририятга берган саволимга газетангизнинг 2014 йил 27 майдаги 21 (1033)-сонида «Ёш оила кредитга уй-жой олса...» материали воситасида тўлиқ жавоб олдим. Бунинг учун катта раҳмат. Эндиликда ушбу қишлоқ ҳудудларида намунавий лойиҳалар асосида қуриладиган якка тартибдаги уй-жойларни сотиб олиш мақсадида «Қишлоқ қурилиш банк» АТБ билан тузилган ипотека кредити шартномаси бўйича асосий қарз ва унга ҳисобланган фоизларни тўлашимда айрим муаммолар юзага келмоқда.
Маълумки, Солиқ кодексига асосан икки ва ундан ортиқ манбадан даромад олувчи жисмоний шахслар ҳар йили даромадларини декларациялайдилар. Мен ҳам иккита жойда ишлайман. Биринчи иш жойимдан иш ҳақимни тўлиқ оляпман, иккинчи иш жойимдан оладиган иш ҳақимни эса ипотека кредитини қоплашга йўналтирмоқчиман. Лекин иккинчи иш жойимдаги бухгалтерия ходимлари ўриндошлик асосида ишлайдиган ходим ўзининг иш ҳақини имтиёз қўллаган ҳолда кредитни қоплашга ўтказишга ҳақи йўқ, деб иш ҳақимдан энг юқори ставкада солиқ ушлаб қолинишини, кредитни эса нақд тўлаб, зарур бўлганда даромадимни декларациялаш орқали имтиёздан фойдаланишим мумкинлигини айтишмоқда. Шундан келиб чиқиб савол туғилди: ўриндошлик асосида ишлайдиган жойимдан оладиган иш ҳақимни имтиёз қўллаган ҳолда кредитни қоплашга йўналтиришим мумкинми?
Илҳомжон Муҳаммедов.
Юқори Чирчиқ тумани.
– Солиқ кодексининг 179-моддасида жисмоний шахсларнинг солиқ солинадиган иш ҳақи ва бошқа даромадлари қишлоқ жойларда намунавий лойиҳалар бўйича якка тартибда уй-жой қуриш учун банклардан ипотека кредити олган шахслар томонидан олинган ипотека кредитларини ҳамда улар бўйича ҳисобланган фоизларни қоплаш учун йўналтирилса, ушбу даромадларга солиқ солинмаслиги белгиланган.
Эътибор беринг, ушбу моддада имтиёзни қўллаш мақсадида ипотека кредитларини ҳамда улар бўйича ҳисобланган фоизларни қоплаш учун йўналтириладиган даромаднинг тури кўрсатилган, асосий иш жойи ёки ўриндошлик асосида ишлайдиган иш жойидан оладиган даромадлари деб ажратилмаган. Шундан келиб чиқиб ишонч билан айтамизки, сиз солиқ солинадиган иш ҳақи ва бошқа даромадларингизни қайси иш жойидан (асосий ёки ўриндошлик) олишингиздан қатъи назар, ипотека кредитларини ҳамда улар бўйича ҳисобланган фоизларни қоплаш учун йўналтиришга тўла ҳақлисиз.
Даромадингизни декларациялаш масаласига келсак, Солиқ кодексининг 189-моддасида декларация асосида солиқ солинадиган даромадлар белгиланган бўлиб, унга кўра икки ёки ундан кўп манбадан олинган солиқ солинадиган даромадлар, шунингдек, асосий бўлмаган иш жойидан олинган моддий наф тарзидаги даромадлар ҳам декларация асосида солиқ солинадиган даромадлар ҳисобланади.
Агар солиқ тўловчининг асосий бўлмаган иш жойидан олган даромадларидан жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи унинг аризасига кўра белгиланган энг юқори ставка қўлланилган ҳолда ушлаб қолинган бўлса, даромадлар тўғрисида декларация тақдим этилмайди.
Декларация қилиниши шарт бўлмаган даромадларни олган солиқ тўловчилар доимий яшаш жойидаги давлат солиқ хизмати органига жами йиллик даромадлари тўғрисидаги декларацияни ихтиёрий равишда тақдим этиши мумкин.
Сизнинг ҳолатингизда иккинчи иш жойингиздан олган даромадингизни ипотека кредитларини ҳамда улар бўйича ҳисобланган фоизларни қоплаш учун йўналтирганингизда ҳам бу даромадингизнинг солиқ оқибатлари юзага келмаса ҳам, у декларация асосида солиқ солинадиган даромад ҳисобланади. Чунки юқорида таъкидлаганимиздек, солиқ тўловчининг асосий бўлмаган иш жойидан олган даромадларидан унинг аризасига кўра белгиланган энг юқори ставкада жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи ушлаб қолинган бўлсагина даромадлар тўғрисида декларация тақдим этилмаслиги белгиланган. Бошқа ҳолларда олган даромадингиз бўйича яшаш жойидаги давлат солиқ хизмати органига жами йиллик даромадлар тўғрисидаги декларацияни тақдим этиш мажбурияти сақланиб қолади.
Жавобни «Soliq Kalkulyatori» солиқ маслаҳати ташкилоти эксперти
Мурод МУҲАММАДЖОНОВ тайёрлади.
