1. ДСИ томонидан қабул қилинган корхонанинг ҳисоботида келтирилган рақамлар ДСИ ходими томонидан ўзгартирилиши мумкинми?
2. Корхонамиз газеталарнинг ҳар сонидан мажбурий тарзда бепул тарқатади. Корхонадан газеталар чиқим қилинганда юкхати расмийлаштирилиши тўғрими? Ушбу бепул берилган газеталарнинг суммаси солиқ солиш базасидан чегириладими? Агар ушбу суммага солиқ солинадиган бўлса, қандай қийматда даромадга киритилади? Ушбу операциялар бухгалтерияда қандай акс эттирилади?
М.Нурматов,
«Ойдин Зиё» МЧЖ директори.
– 1. Солиқ ҳисоботи солиқ тўловчининг солиқ ва бошқа мажбурий тўловнинг ҳар бир тури бўйича ёки тўланган даромадлар бўйича ҳисоб-китоблар ҳамда солиқ декларацияларини, шунингдек ҳисоб-китобларга ва солиқ декларацияларига доир иловаларни ўз ичига оладиган ҳужжати бўлиб, у Давлат солиқ қўмитаси ва Молия вазирлиги томонидан тасдиқланадиган шаклда тузилади (Солиқ кодексининг 43-моддаси).
Солиқ кодексининг 45-моддасига асосан солиқ ҳисоботи дастлабки тарзда камерал назорат қилинмасдан ва унинг мазмуни муҳокама этилмасдан қабул қилинади.
Бундай ҳисобот қуйидаги ҳолларда давлат солиқ хизмати органига тақдим этилмаган деб ҳисобланади, агар унда:
солиқ тўловчининг идентификация рақами кўрсатилмаган ёки нотўғри кўрсатилган бўлса;
– солиқ даври ва (ёки) солиқ ёки бошқа мажбурий тўлов суммаси кўрсатилмаган бўлса;
– солиқ ҳисоботини тузишга доир белгиланган талаблар бузилган бўлса.
Белгиланмаган шаклдаги солиқ ҳисоботи тақдим этилганда давлат солиқ хизмати органи ҳисобот олинган кундан эътиборан 3 кун ичида бу ҳақда солиқ тўловчига ёзма билдириш юборади ва аниқ фикр-мулоҳазаларни кўрсатган ҳолда уни маромига етказиш учун қайтаради.
Камчиликлари тузатилган солиқ ҳисоботи уни тақдим этишнинг белгиланган муддати тугагунига қадар тақдим этилган тақдирда, солиқ тўловчига нисбатан жавобгарлик чоралари қўлланилмайди.
Шундан келиб чиқиб, ДСИ томонидан қабул қилинган корхонанинг ҳисоботида келтирилган рақамлар ДСИ ходими томонидан ўзгартирилиши мумкин эмас.
2. «Оммавий ахборот воситалари тўғрисида»ги Қонуннинг 29-моддасига мувофиқ даврий босма нашрларнинг мажбурий нусхалари юбориладиган муассасалар ва ташкилотларнинг рўйхати Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади. Мажбурий нусхаларни тарқатиш матбаа корхоналари, таҳририятлар ёки нашриётлар томонидан буюртмачи белгилаган нашрнинг умумий адади ҳисобидан нашрни чиқариш расмийлаштирилгунга қадар, газеталар эса ҳар бир сон босиб чиқарилган куни амалга оширилади.
Даврий босма нашрларнинг назорат нусхалари таҳририятга, муассисга ва рўйхатдан ўтказувчи органга бепул юборилади.
Бундан ташқари, Нашрларни чоп этиш қоидаларининг (АВ томонидан 14.04.2006 йилда 1561-сон билан рўйхатдан ўтказилган) 34-бандига асосан мажбурий нусхаларни тарқатиш буюртмачи томонидан белгиланган нашрнинг умумий адади ҳисобидан нашрни чоп этиш расмийлаштирилгунга қадар, газеталар эса ҳар бир сон босиб чиқарилган куни амалга оширилади.
Ҳар бир нусхага матбаа корхонаси «Мажбурий нусха» штампини қўйиши шарт.
Нашрларни тўлиқ босиб чиқариш мажбурий нусхалар тарқатилганидан кейин нашриёт (нашр этувчи ташкилот) раҳбари томонидан амалга оширилади.
Солиқ кодекси 145-моддаси 40-бандининг «е» кичик бандига кўра Ўзбекистон Республикаси Президенти ёки Вазирлар Маҳкамасининг қарори асосида мол-мулкни бепул топширишдан кўрилган зарарлар, шунингдек телекоммуникациялар тармоқларида тезкор-қидирув тадбирлари тизимининг техник воситаларини бепул топширишдан ҳамда улардан бепул фойдаланиш ва уларга хизмат кўрсатишдан кўрилган зарарлар бошқа харажатлар таркибига киради.
Демак, Президент ёки ҳукуматнинг қарори асосида мол-мулкни бепул топширишдан кўрилган зарарлар фойда солиғи ҳисоб-китобида чегириладиган харажатлар ҳисобланади.
Шу сабабли, фикримизча, юқорида келтирилган меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар асосида ОАВ маҳсулотини мажбурий юбориш солиқ солиш мақсадида тайёр маҳсулотни реализация қилиш ҳисобланмайди. У корхона харажати бўлиб, 21-сон БҲМСга асосан бухгалтерия ҳисобида қуйидаги проводка билан акс эттирилиши керак:
9430-«Бошқа операцион харажатлар» ҳисобварағи дебети
2810-«Омбордаги тайёр маҳсулот» ҳисобварағи кредити.
Корхонадан газеталар чиқим қилинганда уларни ҳисобдан чиқариш учун бирламчи ҳужжат расмийлаштирилиши керак, сизнинг ҳолатингизда уни асословчи ҳужжат – юкхатининг расмийлаштирилиши нотўғри эмас.
Жавобни «Soliq Kalkulyatori» солиқ маслаҳати ташкилоти эксперти
Ғуломжон ТЎЛАГАНОВ тайёрлади.