Июль ойида иш соатлари сони:
5 кунлик (40 соатлик) иш ҳафтасида – 175;
6 кунлик (40 соатлик) иш ҳафтасида – 173;
36 соатлик иш ҳафтасида – 155.
Иш кунлари сони:
5 кунлик иш ҳафтасида – 22;
6 кунлик иш ҳафтасида – 26.
• Ўзбекистон Республикаси резиденти бўлган жисмоний шахсларнинг барча даромадларига (дивидендлар ва фоизлар кўринишидаги даромадлардан ташқари) 12%лик ставка бўйича солиқ солинади (СК 381-м.).
• Январда МҲЭКМ 679 330 сўмни ташкил этган. 2021 йил 1 февралдан бошлаб МҲЭКМ 747 300 сўм миқдорида белгиланган (30.12.2020 йилдаги ПҚ-4938-сон қарорнинг 1-б.).
• Фуқароларнинг ШЖБПҲга мажбурий ойлик бадаллари ставкаси ходимга ҳисобланган иш ҳақи (даромад) солиқ солинадиган суммасининг 0,1%ини ташкил этади (26.12.2018 йилдаги ПҚ-4086-сон қарорнинг 5-б.).
• Ҳисоблаб чиқарилган ЖШДС суммаси жисмоний шахсларнинг шахсий жамғариб бориладиган пенсия ҳисобварақларига ўтказиладиган мажбурий ойлик бадаллар суммасига камайтирилади (СК 385-м. 7-қ.).
I. АНЪАНАВИЙ ҲИСОБ-КИТОБ
Ходимга январь ойида 1 200 000 сўм, февраль-август ойларида эса – 1 320 000 сўмдан иш ҳақи тўланган. Январь-август ойлари учун жами даромад 10 440 000 сўмни (1 200 000 + 1 320 000 х 7) ташкил этади.
Олинган даромадга 12%лик ставка бўйича солинадиган солиқ:
10 440 000 х 12% = 1 252 800 сўмга тенг.
Январь-июль ойларида 1 094 400 сўм солиқ ушлаб қолинган. Август ойи учун солиқ суммаси 158 400 сўмни (1 252 800 – 1 094 400) ташкил этади.
Январь-август ойлари учун ШЖБПҲга мажбурий бадаллар суммаси 10 440 сўмни (10 440 000 х 0,1%) ташкил қилади.
Январь-июль ойларида ШЖБПҲга 9 120 сўм ўтказилган, август ойи учун ажратмалар 1 320 сўмни (10 440 – 9 120) ташкил қилади.
Август ойи учун бюджетга 157 080 сўм (158 400 – 1 320) ўтказилади.
ЖШДС ва мажбурий бадаллар ушланганидан кейин ходимга 1 161 600 сўм (1 320 000 – 158 400) тўланади.
II. ИМТИЁЗЛАРНИ ҲИСОБГА ОЛГАН ҲОЛДА
1-ВАЗИЯТ
Даромаддан МҲЭКМнинг 1,41 бараварига тенг сумма чиқариб ташланадиган имтиёз қўлланилган ҳолда ЖШДС ҳисоб-китоби
Солиқ кодексининг 380-моддасига мувофиқ имтиёзга эга бўлган ходимнинг меҳнатига январь ойида 2 000 000 сўм, февраль-август ойларида эса – 2 200 000 сўмдан ҳақ тўланган. Январь-аугуст ойларида жами даромад 17 400 000 сўмни (2 000 000 + 2 200 000 х 7) ташкил қилади.
• Солиқ кодексининг 380-моддаси 1-қисмига мувофиқ ушбу имтиёзга эга бўлган фуқароларнинг (масалан, 16 ёшдан ошмаган икки ва ундан ортиқ болалари бўлган ёлғиз оналар) жами даромадидан ҳар ойда МҲЭКМнинг 1,41 бараварига тенг сумма чиқариб ташланади.
Солиқ солинадиган даромадни ҳисоб-китоб қиламиз:
17 400 000 – (679 330 х 1,41 + 747 300 х 1,41 х 7) = 9 066 293,7 сўмга тенг.
Январь-август ойлари учун солиқни ҳисоблаб ёзамиз:
9 066 293,7 х 12% = 1 087 955,24 сўм.
Январь-июль ойларида 950 398,4 сўм солиқ ушлаб қолинган. Август ойи учун солиқ суммаси 137 556,84 сўмни (1 087 955,24 – 950 398,4) ташкил этади.
ШЖБПҲга мажбурий бадаллар 9 066,29 сўмни (9 066 293,7 х 0,1%) ташкил қилади.
Январь-июль ойларида ШЖБПҲга 6 773,68 сўм ўтказилган, август ойи учун ажратмалар 1 146,29 сўмни (9 066,29 – 7 920) ташкил қилади.
Бюджетга 136 410,52 сўм (137 556,84 – 1 146,29) ЖШДС ўтказилади.
Ходим қўлига 2 062 443,16 сўм (2 200 000 – 137 556,84) иш ҳақи олади.
2-ВАЗИЯТ
Даромад имтиёз суммасидан кам бўлганда ЖШДС ҳисоб-китоби
Солиқ кодексининг 380-моддасига мувофиқ имтиёзга эга бўлган ходимнинг меҳнатига январь ойида 900 000 сўм, февраль-август ойларида – 990 000 сўмдан ҳақ тўланган. Январь-август ойлари учун жами даромад 7 830 000 сўмни (900 000 + 990 000 х 7) ташкил этади.
• Солиқ кодексининг 380-моддаси 1-қисмига мувофиқ ушбу имтиёзга эга бўлган фуқароларнинг (масалан, 16 ёшдан ошмаган икки ва ундан ортиқ болалари бўлган ёлғиз оналар) жами даромадидан ҳар ойда МҲЭКМнинг 1,41 бараварига тенг сумма чиқариб ташланади.
Январь-август ойлари учун солиқ солинмайдиган даромад миқдорини ҳисоблаймиз:
679 330 х 1,41 + 747 300 х 1,41 х 7 = 8 333 706,3 сўм.
Ходимнинг даромади (7 830 000 сўм) имтиёз суммасидан (8 333 706,3 сўм) кам бўлганлиги сабабли январь-август ойлари учун солиқ ҳисобланмайди.
Солиқ солинадиган даромад мавжуд бўлмаганлиги учун ШЖБПҲга мажбурий бадаллар тўланмайди.
Ходим қўлига 990 000 сўм иш ҳақи олади.
3-ВАЗИЯТ
Моддий ёрдам олинганда имтиёзни ҳисобга олган ҳолда ЖШДС ҳисоб-китоби
Ходимнинг меҳнатига январь ойи учун 1 500 000 сўм, февраль-август ойларида 1 650 000 сўмдан ҳақ тўланган. Январь ойида унга фарзандли бўлганлиги муносабати билан 3 000 000 сўм моддий ёрдам кўрсатилган.
• СКнинг 378-моддаси 1-бандига кўра бир йил давомида МҲЭКМнинг 4,22 бараваригача миқдорда бериладиган қуйидаги моддий ёрдам суммаларига: вафот этган ходимнинг оила аъзоларига ёки оила аъзоси вафот этганлиги муносабати билан ходимга бериладиган тўловлар; ходимга меҳнатда майиб бўлганлик, касб касаллиги ёхуд соғлиққа бошқача шикаст етганлиги билан боғлиқ тўловлар; бола туғилиши, ходим ёки унинг фарзандлари никоҳдан ўтиши муносабати билан бериладиган тўловлар; қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини бериш ёки уларни сотиб олиш учун маблағлар бериш тарзидаги тўловларга ЖШДС солинмайди.
Солиқ имтиёзи миқдорини ҳисоблаймиз:
679 330 х 4,22 = 2 866 772,6 сўм.
Солиқ солинадиган даромад 13 183 227,4 сўмга (1 500 000 + 3 000 000 + 1 650 000 х 7 – 2 866 772,6) тенг.
Январь-август ойлари учун солиқни ҳисоблаймиз:
13 183 227,4 х 12% = 1 581 987,29 сўм.
Январь-июль ойларида 1 383 987,29 сўм солиқ ушлаб қолинган. Август ойи учун солиқ суммаси 198 000 сўмни (1 581 987,29 – 1 383 987,29) ташкил этади.
Январь-август ойлари учун ШЖБПҲга мажбурий бадаллар суммаси 13 183,23 сўмни (13 183 227,4 х 0,1%) ташкил этади.
Январь-июль ойларида ШЖБПҲга 11 533,23 сўм ўтказилган, август ойи учун ажратмалар 1 650 сўмни (13 183,23 – 11 533,23) ташкил қилади.
Август ойи учун бюджетга 196 350 сўм (198 000 – 1 650) ЖШДС ўтказилади.
Ходим 1 452 000 сўм (1 650 000 – 198 00) иш ҳақи олади.
4-ВАЗИЯТ
Қимматбаҳо совға олинганда имтиёзни ҳисобга олган ҳолда ЖШДС ҳисоб-китоби
Ходимнинг меҳнатига январь ойида 1 500 000 сўм, февраль-август ойларида эса – 1 650 000 сўмдан иш ҳақи тўланган. Унга январь ойида 2 000 000 сўмлик маиший техника совға қилинган.
• Солиқ кодексининг 378-моддаси 10-бандига кўра бир йил мобайнида юридик шахслардан МҲЭКМнинг 2,11 баравари миқдоригача бўлган суммада олинган совғаларнинг қийматига солиқ солинмайди (679 330 х 2,11 = 1 433 386,3 сўм).
Солиқ солинадиган даромад 13 616 613,7 сўмга (1 500 000 + 2 000 000 + 1 650 000 х 7 – 1 433 386,3) тенг.
Январь-август ойлари учун солиқни ҳисоблаб ёзамиз:
13 616 613,7 х 12% = 1 633 993,64 сўм.
Январь-июль ойларида 1 435 993,64 сўм солиқ ушлаб қолинган. Август ойи учун солиқ суммаси 198 000 сўмни (1 633 993,64 – 1 435 993,64) ташкил этади.
Январь-август ойлари учун ШЖБПҲга мажбурий бадаллар суммаси 13 616,61 сўмга (13 616 613,7 х 0,1%) тенг.
Январь-июль ойларида ШЖБПҲга 11 966,61 сўм ўтказилган, август ойи учун ажратмалар 1 650 сўмни (13 616,61 – 11 966,61) ташкил қилади.
Бюджетга 196 350 сўм (198 000 – 1 650) ЖШДС ўтказилади.
Ходим қўлига 1 452 000 сўм (1 650 000 – 198 000) иш ҳақи олади.
5-ВАЗИЯТ
Бир нечта имтиёзни ҳисобга олган ҳолда (ҳар ойда даромаддан МҲЭКМнинг 1,41 бараварига тенг суммани чегириш, моддий ёрдам ва қимматбаҳо совға олинганда) ЖШДС ҳисоб-китоби
Солиқ кодексининг 380-моддасига кўра имтиёзга ҳақли бўлган ходимга январь ойида 1 600 000 сўм, февраль-август ойларида эса – 1 760 000 сўмдан иш ҳақи тўланган. Январь ойида унга никоҳдан ўтиши муносабати билан 3 500 000 сўм моддий ёрдам кўрсатилган ва 2 700 000 сўмлик қийматга эга совға топширилган.
Қуйидагиларга мувофиқ:
• Солиқ кодексининг 380-моддаси 1-қисмига мувофиқ имтиёз олиш ҳуқуқига эга бўлган ходимнинг солиқ солинадиган даромадидан ҳар ойда МҲЭКМнинг 1,41 бараварига тенг сумма (679 330 х 1,41 + 747 300 х 1,41 х 7 = 8 333 706,3 сўм) чиқариб ташланади;
• Солиқ кодексининг 378-моддаси 1-бандига мувофиқ МҲЭКМнинг 4,22 бараваригача миқдорда бериладиган моддий ёрдам суммасига ЖШДС солинмайди (679 330 х 4,22 = 2 866 772,6 сўм);
• Солиқ кодексининг 378-моддаси 10-бандига кўра юридик шахслардан бир йил мобайнида МҲЭКМнинг 2,11 баравари (679 330 х 2,11 = 1 433 386,3 сўм) миқдоригача олинган совғаларнинг қийматига ЖШДС солинмайди.
Солиқ солинадиган даромадни аниқлаймиз:
13 920 000 – 8 333 706,3 + 3 500 000 – 2 866 772,6 + 2 700 000 – 1 433 386,3 = 7 486 134,8 сўм.
Январь-август ойлари учун солиқни ҳисоб-китоб қиламиз:
7 486 134,8 х 12% = 898 336,18 сўм.
Январь-июль ойларида 813 579,34 сўм солиқ ушлаб қолинган. Август ойи учун солиқ суммаси 84 756,84 сўмни (898 336,18 – 813 579,34) ташкил этади.
ШЖБПҲга мажбурий бадаллар суммаси 7 486,13 сўмни (7 486 134,8 х 0,1%) ташкил этади.
Январь-июль ойларида ШЖБПҲга 6 779,83 сўм ўтказилган, август ойи учун ажратмалар 706,3 сўмни (7 486,13 – 6 779,83) ташкил қилади.
Бюджетга 84 050,54 сўм (84 756,84 – 706,3) солиқ ўтказилади.
Ходим қўлига 1 675 243,16 сўм (1 760 000 – 84 756,84) олади.
III. ОДАТДАН ТАШҚАРИ ҲОЛАТЛАР
1-ВАЗИЯТ
Ўриндош ходим даромадларидан ЖШДС ҳисоб-китоби
Солиқ кодексининг 380-моддаси 1-қисмида назарда тутилган имтиёзга эга ўриндош ходимга январь ойида 900 000 сўм, февраль-июль ойларида эса – 990 000 сўмдан иш ҳақи тўланган.
• Солиқ имтиёзини қўллаш солиқ тўловчининг асосий иш (хизмат, ўқиш) жойи бўйича, асосий иш жойи мавжуд бўлмаган тақдирда эса – яшаш жойидаги солиқ органлари томонидан жами йиллик даромад тўғрисидаги декларация асосида солиқни ҳисоблаб чиқариш чоғида амалга оширилади (СК 380-м. 5-қ.).
Январь-август ойлари учун солиқни ҳисоб-китоб қиламиз:
7 830 000 х 12% = 939 600 сўмга тенг.
Январь-июль ойларида 820 800 сўм солиқ ушлаб қолинган. Август ойи учун солиқ суммаси 118 800 сўмни (939 600 – 820 800) ташкил этади.
Январь-август ойлари учун ШЖБПҲга мажбурий бадаллар 7 830 сўмни (7 830 000 х 0,1%) ташкил этади.
Январь-июль ойларида ШЖБПҲга 6 840 сўм ўтказилган, август ойи учун ажратмалар 990 сўмни (7 830 – 6 840) ташкил қилади.
Август ойи учун бюджетга 117 810 сўм (118 800 – 990) солиқ ўтказилади.
Солиқ ушланганидан кейин ходим 871 200 сўм (990 000 – 118 800) иш ҳақи олади.
2-ВАЗИЯТ
Юридик шахсга турар жойни ижарага берувчи ходимнинг даромадларидан ЖШДС ҳисоб-китоби
Ходимнинг меҳнатига январь ойи учун 1 100 000 сўм, февраль-август ойлари учун эса – 1 200 000 сўмдан ҳақ тўланган. Ходим Тошкент шаҳрида жойлашган, майдони 60 кв.м бўлган турар жой биносини 1 январдан бошлаб ижарага бериш тўғрисида иш берувчи билан шартнома тузди ва ҳар ойда 3 000 000 сўм ижара ҳақи олди.
• Жисмоний шахсларнинг турар жойни ижарага топширишдан оладиган даромадларига солиқ солиш ижара (ёллаш) шартномасида назарда тутилган тўловдан келиб чиқиб амалга оширилади, бироқ у турар жойни ижарага берадиган жисмоний шахслар учун белгиланган энг кам ижара ҳақи ставкаларидан ҳисоблаб чиқарилган миқдордан кам бўлмаслиги керак (25.12.2020 йилдаги ЎРҚ-657-сон Қонунга 8-илова).
• Тошкент шаҳрида бир ойлик ижара тўловининг энг кам миқдори этиб 1 кв.м турар жой учун 14 000 сўм; Нукус ва вилоят бўйсунувидаги шаҳарларда – 8 500 сўм; бошқа аҳоли пунктларида – 4 000 сўм белгиланган.
• ШЖБПҲга бадаллар иш берувчи ва ходим ўртасида тузилган меҳнат шартномаси ёки фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги шартнома бўйича бажарилган ишлар учун олинган даромадлардан ҳисоблаб ёзилади. Ижара ҳақи тарзидаги даромадлар мулкий даромад бўлганлиги ва ишлар бажариш билан боғлиқ бўлмаганлиги боис, ундан ШЖБПҲга ажратмалар қилинмайди.
Ижара тўловидан ЖШДС ҳисоблаймиз. Унинг энг кам миқдори – 840 000 сўм (14 000 х 60) ҳақиқий тўлов суммасидан кам бўлганлиги сабабли шартномада назарда тутилган суммадан солиқ ҳисобланади:
3 000 000 х 12% = 360 000 сўм.
Январь-август ойлари учун меҳнатга ҳақ тўлаш тарзидаги даромаддан солиқни ҳисоблаймиз:
9 500 000 х 12% = 1 140 000 сўм.
Январь-июль ойларида 996 000 сўм солиқ ушлаб қолинган. Август ойи учун солиқ суммаси 144 000 сўмни (1 140 000 – 996 000) ташкил этади.
ШЖБПҲга мажбурий бадаллар 9 500 сўмни (9 500 000 х 0,1%) ташкил этади.
Январь-июль ойларида ШЖБПҲга 8 300 сўм ўтказилган, август ойи учун ажратмалар 1 200 сўмни (9 500 – 8 300) ташкил қилади.
Август ойи учун бюджетга 142 800 сўм солиқ (144 000 – 1 200) ўтказилади.
Солиқ ушлаб қолинганидан кейин ходимга 3 696 000 сўм иш ҳақи (1 200 000 + 3 000 000 – 144 000 – 360 000) тўланади.
Ҳисоб-китоб услубиятини экспертимиз Муҳиддин ЗАЙНУДДИНОВ тайёрлади.
*Услубият январь ойи учун «СБХ»нинг 19.01.2021 йилдаги 3 (1379)-сонида, февраль ойи учун 22.02.2021 йилдаги 8 (1384)-сонида, март ойи учун 23.03.2021 йилдаги 12 (1388)-сонида, апрель ойи учун 20.04.2021 йилдаги 16 (1392)-сонида, май ойи учун 18.05.2021 йилдаги 20 (1396)-сонида, июнь ойи учун 15.06.2021 йилдаги 24 (1400)-сонида, июль ойи учун 20.07.2021 йилдаги 29 (834)-сонида чоп этилган.
