Самарқанд шаҳри қанчалик бой тарихга эга бўлса, унинг ирригация тизими ҳақида ҳам шундай фикр айтиш мумкин. Негаки, шаҳарларнинг пайдо бўлиши ва ривожланишида сув ресурсларининг мавжудлиги ҳам муҳим аҳамият касб этган.
Самарқанд шаҳри Зарафшон водийсининг ўрта қисмида, денгиз сатҳидан 700-740 метр баландликда бўлса-да, Дарғом ва Сиёб каналлари оралиғида жойлашгани боис сув таъминоти жуда яхши бўлган. Қадимий Афросиёб харобаларида олиб борилган археологик қазишма ишларида аниқланишича, шаҳарнинг барча ҳудудларини қамраб олган мураккаб ирригация тизими мавжуд бўлган. Мазкур тизим ариқлар, тўғонлар, сув кўприклари, пишиқ ғиштдан терилган ер ости сув галереялари – оби-мўрилардан ва сув сақлаш ҳавзаларидан иборат бўлган. Тарихий маълумотларга кўра, ўша даврда сув таъминоти тизимларида 680 тўғон бўлиб, улар ёрдамида 15 мингга яқин хўжалик ерларига сув етказиб берилган. Аҳоли хонадонлари эса сопол қувурлар ёрдамида сув билан таъминланган. Шаҳарнинг юқори қисмига сув чиқариш учун махсус чиғирлардан фойдаланилган. Бундай мосламалар Шоҳи Зинда мажмуасидан 150 метр ғарб томонда ҳам топилган.
ЎзА материали асосида.
