На практике бухгалтеры часто сталкиваются с операциями по возмещению расходов посредника, расходов по аренде, а также с возмещением по договорам страхования. Облагаются ли такие операции налогом с оборота? От чего это зависит? Buxgalter.uz разъяснил ситуацию.

2020 йил 10 апрелда Президентимиз томонидан «Ўзбек тили байрами кунини белгилаш тўғрисида»ги Қонун (ЎРҚ-615-сон) имзоланди. Бу тарихий ҳодисанинг тилимиз тараққиёти учун аҳамияти жуда катта.

Бугунги кунда юртимизда ташқи иқтисодий фаолият қатнашчилари учун божхона соҳасида кўплаб қулайликлар яратилган. Соҳада жорий этилган «рақамли божхона» доирасидаги «Хавфни бошқариш» тизими имкониятлари ёрдамида экспорт-импортга расмийлаштирилаётган юклар «яшил» ва «сариқ» йўлаклар орқали соддалаштирилган тартибда тезкорлик билан расмийлаштирилмоқда.

Қишлоқ хўжалиги асбоб-ускуналарини олиб келишга имтиёзлар сақлаб қолинганми-йўқми, шуни билмоқчи эдик.

Эндиликда нафақат юридик шахс, балки жисмоний шахсларга ҳам қимматбаҳо металлардан тайёрланган ёмбиларни ташқарига чекловларсиз олиб чиқиш ҳуқуқи берилди деб эшитдим. Бу билан, масалан, заргарлик буюмларини ташқарига олиб чиқиб, россиялик ёки қозоғистонлик заргарларга буюртмалар бериш имконияти туғилди. Афсуски, бу қоидалар ёзилган ҳужжат ҳеч қаерда кўрсатилмаган. Қимматбаҳо металларни чекловларсиз олиб чиқишга рухсат берувчи ҳужжатнинг номи ва рақамини айтиб юборинг, илтимос. Бунинг учун божхонада қанча тўлаш лозим бўлади?

2020 йил 1 октябрдан қайси божхона имтиёзлари ўз кучини йўқотганлигини айтиб берсангиз, илтимос. Бу қайси норматив-ҳуқуқий ҳужжатда белгиланган?

Корхона жўнатувчининг мулкида бўлган контейнерда юборилган товарни импорт қилиб олди. Импорт шартномасига мувофиқ етказиб берувчи – А фирмаси ҳисобланади (шартнома у билан тузилган). Товарни жўнатувчилар бошқа 2 та – B ва С фирмалари. Товар С фирмасидан контейнерда етиб келди. Инвойсда «Етказиб бериш бепул» деб ёзилган ва контейнер учун ҳужжатлар илова қилинган. Жўнатувчининг сўзларига кўра, контейнерни улар бизга «совға сифатида» беришган. Контейнерга ҳужжат бўлиб бир хат ҳисобланади, хатда жўнатувчи С контейнерни аллақандай фирмадан 2 500 АҚШ долларида сотиб олиши айтилган (хатнинг бизнинг корхонага алоқаси йўқ). Шу билан бирга божхона расмийлаштирувидан ўтган ва хатга мувофиқ контейнернинг нархи акс эттирилган БЮД ҳам мавжуд. Контейнерни сақлаш бўйича харажатлар бор. Товарга алоҳида, контейнерга алоҳида БЮД расмийлаштирилган. Корхонамиз «совға»ни олмоқчи эмас, сабаби бу ортиқча харажатларни талаб қилади – мол-мулкни бепул олганимиз учун солиқлар юзага келмоқда. Контейнерни ортига қайтаришнинг ҳам иложи йўқ (лекин контейнер учун, уни товарсиз божхонада расмийлаштирганлик учун божхона божи тўланган, сақлаш хизматлари ҳақи ҳам тўланган). Шу вазиятда қандай йўл тутайлик?

Ташкилотда 3 йиллик стажга эга бўлган бухгалтер 30% ўпка шикастланиши билан Covid-19 пневмониясига чалинди (тасдиқловчи ҳужжатлар мавжуд). 46 кундан кейин у соғайди ҳамда ишга қайтиб, касаллик варақасини ва касалхонадан кўчирмани тақдим этди. Бундай касаллик варақасига ЖШДС ва ижтимоий солиқ солинадими, қандай фоиз бўйича ҳисоб-китоб қилинади?

Умумбелгиланган солиқларни тўловчи корхона бир нечта фаолият тури (ёқилғи қуйиш ва иссиқхона) билан шуғулланади. 2020 йил июнда қолдиқ қиймати 3 374 850,1 минг сўм бўлишига қарамай, иссиқхона ҚҚСни ҳисобга ҳолда 1 300 000 минг сўмга сотилди, натижада 2 074 850,1 минг сўм миқдорида зарар кўрилди. 169 565,2 минг сўм (1 130 434,78 х 15%) миқдорида ҚҚС ҳисобланган. 2020 йилнинг I ярим йиллиги учун фойда солиғини ҳисоблашда солиқ солинадиган фойда мавжуд эмас, сабаби молиявий натижа – 1 602 874,1 минг сўмлик зарар билан қайд этилган (I ярим йиллик учун ёқилғи қуйишдан олинган фойда – 471 976 минг сўм, АВ – иссиқхона чиқиб кетган, зарар – 2 074 850,1 минг сўм). 2020 йил августда солиқ инспекцияси томонидан камерал текширув ўтказилган. Текширув натижалари бўйича далолатномада корхона фойда солиғи бўйича қайта ҳисоб-китоб тақдим этиши ва ёқилғи қуйишдан олинган фойдадан 70 796,4 минг сўм (471 976 х 15%) миқдорида солиқ тўлаши, иссиқхона чиқиб кетишидан кўрилган зарарни эса СКнинг 317-моддаси 27-бандига амал қилган ҳолда чегирилмайдиган харажат деб ҳисоблаши лозимлиги кўрсатилган. Солиқ инспекциясининг АВни реализация қилишдан кўрилган зарарни СКнинг 317-моддаси 27-бандига мувофиқ чегириладиган харажатлардан чиқариб ташлаш тўғрисидаги талаби тўғрими?

Солиқларни тўлаш чоғида тез-тез хатолар содир бўлиб туради: бухгалтернинг эътиборсизлиги, катта рақамлар билан ишлаши, ишининг ҳаддан ташқари кўплиги. Қандай қилиб бундай вазиятга тушиб қолмаслик ҳақида buxgalter.uz илтимосига биноан «Norma» компанияси эксперти Дилором САИДОВА гапириб берди.

Хизматлар экспорти бухгалтерларда талай саволлар туғдирмоқда. buxgalter.uz илтимосига биноан «Norma» компанияси эксперти Олег ЦОЙ бундай хўжалик операцияларига солиқ солишнинг ўзига хос жиҳатларини тушунишга ёрдам берди.

Ташкилотнинг (умумбелгиланган солиқларни тўловчи) асосий фаолият тури ҳар хил мева ва сабзавотларни экспорт қилиш ҳисобланади. Ташкилот экспорт қилинадиган товарни ўзига тегишли ер участкасида маҳсулот етиштирадиган жисмоний шахслардан сотиб олади. Жисмоний шахслардан қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари сотиб олиниши қандай ҳужжатлар билан расмийлаштирилади? Жисмоний шахслардан сотиб олинган товар учун тўланган суммага ЖШДС солинадими?

Корхона қурилиш билан шуғулланади ва умумбелгиланган солиқларни тўловчи ҳисобланади. Йил бошидан пандемия туфайли қурилиш бўйича амалда шартномалар мавжуд эмас. Бироқ ижара ва алоқа хизматлари бўйича харажатлар қилинган. Корхона реализация қилиш бўйича айланмалар мавжуд бўлмаганда, ижара ва алоқа хизматлари бўйича ҳисобварақ-фактураларда кўрсатилган ҚҚСни ҳисобга олишга ҳақлими?

Улгуржи компания билан дистрибьюторлик шартномасини тузган корхона (ишлаб чиқарувчи) ускунани вақтинчалик бепул фойдаланишга бермоқчи. Улгуржи компания ўз навбатида, сотувлар ҳажмини ошириш мақсадида ускунадан бепул фойдаланиш ҳуқуқини учинчи шахсларга ҳам беради. Иккала тараф ҳам умумбелгиланган солиқларни тўлайди. Ускуна бепул фойдаланишга берилганда қандай солиқ оқибатлари юзага келади?