«Норма Маслаҳатчи», №01, 2016й. 5 январь

«Ижтимоий фикр» жамоатчилик фикрини ўрганиш маркази «Ўзбекистон: жамоатчилик фикри – 2015» мавзусида ижтимоий тадқиқот ўтказди.

«Видекамерали бўлади пойтахтдаги мавзелар» мақоласида («Норма маслаҳатчи»нинг 29.12.2015 йилдаги 52 (545)-сони) хабар қилганимиздек, Тошкент шаҳар ҳокимининг фармойишига асосан (11.12.2015 йилдаги 233-Ф-сон) 2016 йилда мамлакатимиз пойтахтининг турар жой мавзелари ва маҳаллалари видеокузатув тизимлари билан жиҳозланади. Ана шу мавзуга бағишланган биринчи брифинг оммавий ахборот воситаларида ҳам, аҳоли ўртасида ҳам катта қизиқиш уйғотди. Бу борадаги саволга янада муфассалроқ жавоб бериш мақсадида шаҳар ҳокимлиги иккинчи учрашувни ташкил этди.

Ўтган йилнинг охирларида мамлакатимиз пойтахтида «Жамият ва мен» ҳамда «Инсон ҳуқуқлари – журналистлар нигоҳида» республика танловлари ғолибларини мукофотлаш маросими бўлиб ўтди. Мукофотланган муаллифлар қаторида «Norma» компаниялари гуруҳи эксперти ҳам бор.

Биз олий ўқув юрти бакалавриатини тугатган ёш мутахассисни ишга қабул қиляпмиз. У ҳозир ўқишни магистратурада давом эттираётганлиги сабабли унга тўлиқсиз иш куни ва ярим ставкада маош тайинланди. Бироқ талаба оилавий ҳолатига кўра ишдан ташқари вақтда кўпроқ ишлаш ва бутун иш ҳақини олишни хоҳлаяпти. Маъмурият унинг хоҳишини инобатга олди ва 6 кундан иборат 40 соатлик иш ҳафтасини белгилади. Табелда 7, 7, 7, 7, 7, 5 соат кўрсатилади, меҳнат шартномасида эса соат 14.00 дан 21.00 гача, шанбада – соат 14.00 дан 19.00 гача иш вақти назарда тутилади. Бизнинг ҳаракатларимиз қанчалик тўғри? Ходим қандай ариза ёзиши керак? Буйруқда қандай ҳужжатга асосланиш лозим?

Амал қилиш муддати тугаши муносабати билан мен билан тузилган меҳнат шартномасини бекор қилиш тўғрисидаги огоҳлантирувчи хат ўз кучини йўқотадими? Иш излаш учун ҳафтада бир кун берилмаслиги ҳуқуқбузарлик ҳисобланадими? Икки маротаба огоҳлантирувчи хат берган ва уларга кўра ҳеч қандай қарор қабул қилмаган иш берувчининг ҳаракатлари тўғрими?

Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси томонидан 1 январь ҳолати бўйича асосий фондларни ҳар йили қайта баҳолашни ўтказиш тартиби тўғрисида низомнинг (МИСВ, МВ ва ДСҚнинг АВ томонидан 4.12.2002 йилда 1192-сон билан рўйхатдан ўтказилган қарори билан тасдиқланган) 7-бандини ижро этиш мақсадида 2016 йил 1 январь ҳолати бўйича асосий фондларни қайта баҳолаш индекслари ишлаб чиқилди. Мазкур индекслар кўрсатилган Низомга мувофиқ тайёрланган ҳамда асосий фондларни навбатдаги қайта баҳолашда қўллаш мумкин бўлган усуллардан бири сифатида корхона ва ташкилотлар эътиборига ҳавола этилмоқда.

Биз кичик корхона ҳисобланамиз. Биз 2016 йилда асосий фондларни қайта баҳолашни ўтказишимиз керакми ёки керак эмасми, чунки 2014 йилда микрофирмалар ва кичик корхоналар учун унинг даврийлиги ўзгартирилган эди? 2014 йил 1 январь ҳолатига кўра қайта баҳолашни ўтказмаганмиз.

МЧЖни 2 юридик шахс ташкил этган. 1-муассисга жамият устав фондининг 51%и тегишли, 2-муассиснинг улуши эса – 49%. 1-муассис МЧЖ таркибидан исталган вақтда, бошқа иштирокчиларнинг розилигидан қатъи назар, чиқиш ҳуқуқидан фойдаланиш ниятини изҳор қилди. МЧЖ уставига кўра иштирокчининг чиқиш тўғрисидаги аризаси олинган пайтдан бошлаб унинг улуши жамиятга ўтади. Ушбу ҳолда у чиқиб кетувчи улушининг ҳақиқий қийматини тўлаши ёки унинг розилиги билан шундай қийматда мол-мулкни унга бериши шарт. «Масъулияти чекланган ҳамда қўшимча масъулиятли жамиятлар тўғрисида»ги Қонуннинг 22 ва 23-моддаларига кўра, ушбу иштирокчининг улуши жамиятнинг ўзига ўтади ва жамият иштирокчиларининг умумий йиғилишидаги овоз бериш натижаларини аниқлаш чоғида ҳисобга олинмайди. 1-муассиснинг чиқиш тўғрисидаги аризасини олиб, 2-муассис ва жамиятнинг ўзи унинг чиқиши ва улушининг ҳақиқий қийматини тўлаш тўғрисида қарор қабул қилишди. Қолган жамият муассиси томонидан МЧЖдан чиқиш тўғрисида ариза берган иштирокчисиз қарор қабул қилиниши қанчалик тўғри? Чиқиш тўғрисида ариза берган иштирокчи қайси пайтдан бошлаб жамият иштирокчилари таркибидан чиққан деб ҳисобланади?

ДЙҲХХ ходими машинангизни махсус тўхташ жойига жўнатди. Сизнинг бунинг учун алоҳида сабаблар йўқлигини тушунтириш бобидаги барча уринишларингиз беҳуда кетди. Энди темир отингизни ташиш ва сақлаш харажатларини тўлашингизга тўғри келади. Бундай вазиятда инспектор билан тенг мулоқотда бўлиш учун у қандай ҳолатларда транспорт воситангизни эвакуация қилишга ҳақли бўлишини билишингиз керак.

Корхона автомобиль харид қилди. Унинг муассиси шу йилнинг ўзидаёқ автомобилни чет жисмоний шахсга сотиш тўғрисида ўйлаяпти. Корхонада қандай солиқ оқибатлари юзага келиши мумкин? Жорий йилда харид қилинган автомобилни жисмоний шахсга сотиш мумкинми? Автомобилни текинга бериш корхона ва жисмоний шахс учун қандай оқибатлар келтиради?

Корхона ходимга тегишли бўлган «Матиз»дан фойдаланади. 2015 йилда ундан хизмат мақсадларида фойдаланганлик учун компенсация миқдорини қандай белгилаш керак?

Одамзот мураккаб хилқат, кўпинча қилган хатосини тан олгиси келмайди. Баъзан қўрққан олдин мушт кўтарар қабилида иш тутади, ноҳақ эканлиги равшан кўриниб турган тақдирда ҳам ўжарлик билан ўзиникини маъқуллайверади. Одатда, баҳслашаётган тарафларнинг ҳар бири ҳақ эканлигини исботлашга уриниб, ғолиб чиқмагунча бўш келмасликка ҳаракат қиладиган вазият фақат суд тартибида ечим топиши мумкин. Икки томон ҳам ҳақ бўлиб чиқиши, табиийки, ақлга сиғмайдиган нарса – ҳаётда бундай бўлмайди. Судья эса низони ҳал этиш учун мустақил экспертни таклиф этади. Низолашаётганлардан бирининг айбдор эканлигини шак-шубҳасиз исботлаб берувчи эксперт хулосаси муросага, ярашиб олишга олиб келувчи восита бўлиб қолиши мумкин