Ўзбекистонда солиқ тўловчилар Солиқ кодексига ўз вақтида киритилмаганлиги сабабли Президент қарори билан белгиланган имтиёз амалда қўлланилмаётган ҳолатга мунтазам дуч келмоқда.
Солиқ маслаҳатчиси Гулнора ЭРГАШЕВА солиқ органлари томонидан рад этилган тақдирда ҳам бундай имтиёздан фойдаланиш мумкин, деб ҳисоблайди:
ВАЗИЯТ. Президентнинг 27.01.2022 йилдаги ПҚ-104-сон қарори билан хизмат кўрсатиш корхоналарига бир қатор имтиёзлар берилди. Хусусан, ижтимоий солиқ бўйича 1 фоизлик ставка белгиланган.
Президентнинг бошқа қарори – ПҚ-78-сон билан имтиёзнинг амал қилиш муддати муайян шартларга риоя этилган тақдирда 2025 йил 1 январдан 2028 йил 1 январга қадар узайтирилди (27.02.2025 й. ПҚ-78-сон, 3-б.).
Солиқ кодексида узайтириш ҳалигача акс эттирилмаган – СКнинг 483-моддаси 20-қисмига ўзгартиришлар киритилмаган.
Имтиёз олиш учун мурожаат қилинганда ушбу қарор функционалга киритилмаганлиги маълум бўлди.
Демак, солиқ тўловчилар ушбу имтиёзни қўллай олмайдилар. Агар ҳатто имтиёз кейинчалик СКга киритилса ҳам, барчага анча вақт учун ҳисоботларни тузатиш ва қайта топширишга тўғри келади. Табиийки, бунда ҳамманинг рейтинги мос равишда «пастга тушади».
СКнинг 405-моддаси 2-бандига мувофиқ тўғридан-тўғри норма мавжуд: Президент солиқ тўловчиларнинг айрим тоифалари учун ижтимоий солиқнинг пасайтирилган ставкаларини белгилашга ҳақли.
ПҚ-78-сон қарор узайтирилган имтиёз тўлиқ юридик кучга эга бўлиб, Солиқ кодексининг матнида ва my3.soliq.uz сайтида имтиёзларни қўллаш бўйича мурожаат функционалида мавжуд эмаслигига қарамай, солиқ органлари томонидан қўлланилиши керак, деб ҳисоблайман.
Солиқ органи имтиёз беришни рад этган тақдирда қандай йўл тутиш керак
Таҳририятдан. Расмий жиҳатдан солиқ органи ҳақ. Солиқ кодексига ўзгартиришларни парламент қонун шаклида қабул қилади. Қабул қилинган ва расман эълон қилинган пайтдан бошлаб бундай тузатишлар қонуний кучга киради (агар кечроқ муддат назарда тутилмаган бўлса).
Суд орқали ўз манфаатларингизни ҳимоя қилишга қарор қилган бўлсангиз, хавф-хатарларингизни ҳам эътиборга олишингиз керак.
1-қадам. Солиқ органига ёзма сўров юбориш
Имтиёзни қўллаш рад этилса, солиқ идорасига расмий сўровнома юборинг. Хатда қуйидагиларни кўрсатинг:
• Президентнинг ижтимоий солиқ бўйича пасайтирилган ставкаларни белгилаш ҳуқуқини тасдиқловчи СКнинг 405-моддасига ҳавола;
• 27.02.2025 йилдаги солиқ тўловчилар тоифаси учун имтиёзни узайтирувчи ПҚ-78-сон қарорнинг 3-бандига ҳавола;
• сизнинг ҳолатингизда имтиёзни қўллаш зарурати ва бунинг учун барча асослар.
Хатда шунингдек, сўровингизга асосланган ёзма жавоб юборишларини сўранг.
2-қадам. Ёзма рад жавоби ёки тушунтириш олиш
Расмий ёзма рад жавоби сизнинг ҳуқуқларингиз бузилганлигининг исботи сифатида керак.
3-қадам. Иқтисодиёт ва молия вазирлигига сўровнома юбориш
Агар солиқ органи рад этса, СК ва ПҚ-78-сон қарорнинг эслатиб ўтилган нормаларига қарамай имтиёз нима учун қўлланилмаётганини тушунтиришни сўраб, Иқтисодиёт ва молия вазирлигига сўров юборинг. Хатда:
• имтиёз қўлланилиши лозим бўлган нормаларни такроран кўрсатинг;
• имтиёзни қўллашни рад этиш сизнинг солиқ тўловчи сифатидаги ҳуқуқларингизни бузишини таъкидланг;
• мурожаатингизни солиқ органига юбормасликни, балки айнан сизга тушунтириш ва имтиёзни қўллашнинг расмий талқинини беришни сўранг.
4-қадам. Судга мурожаат қилиш
Ҳужжатларни тўпланг (хатлар, солиқ органи, Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг жавоблари) ва судга ариза тайёрланг, унда рад этиш Солиқ кодекси нормаларига ва Президент қарорига зид эканлигини кўрсатинг.
Таҳририятдан. Агар Президент Солиқ кодексига ўзгартиришлар киритиш орқали кейинчалик қонуний тартибда амалга оширилмайдиган қарорлар қабул қилса, нега бундай муаммо юзага келаётгани ва уни қандай ҳал қилиш мумкинлиги ҳақида ўйлаб кўриш керак.
Ушбу ҳолатда бизнесга етказилган зарарни қоплашнинг қандай механизмлари ишлаши керак? Кимнинг ҳисобига?
Ушбу саволларга жавоблар муаммони тизимли ҳал қилишга ёрдам бериши мумкин.