Ортиқча тўланган иш ҳақи қайтарилиши керак

Ташкилот иш ҳақи бухгалтерининг айби билан нотўғри ҳисоблангани натижасида ишдан бўшатилган ходимга керагидан ортиқ иш ҳақи тўлаган. Хато тузатилганидан кейин қайта ҳисоб-китоб қилинди, ишдан бўшатилган ходимда 6710-ҳисобварақ бўйича минусли сумма турибди.

1. Ортиқча тўланган иш ҳақини ким қоплаши керак?

2. 6710-ҳисобварақ бўйича минусли суммани (ишдан бўшатилган ходимнинг қарзини) иш ҳақи бухгалтерининг иш ҳақидан жарима ҳисобига ёпиш мумкинми?

3. Ходимнинг ортиқча берилган сумма бўйича қарзини корхона зарарларига киритиш мумкинми? Буни қандай проводкалар билан акс эттириш керак?

Замира,

МЧЖ бухгалтери.

Ортиқча тўланган суммани ишдан бўшатилган ходим қоплаши керак.

Ҳисоб-китобдаги хатолар натижасида ортиқча тўланган суммаларни қайтариб олиш учун, ходимнинг розилигидан қатъи назар, ҳақ тўлаш нотўғри ҳисоблаб чиқарилган кундан бошлаб 1 ойдан кечиктирмасдан меҳнат ҳақидан ушлаб қолинади. Агар бу муддат ўтиб кетган бўлса ёки ходим ушлаб қолишни асоссиз ёки миқдорини нотўғри деб ҳисобласа, у ҳолда қарз суд тартибида ундирилади (МКнинг 164-моддаси ­2-қисми 3-банди).

Хуллас, ортиқча тўланган суммани корхона кассасига ёки ҳисоб-китоб рақамига тўлаган ҳолда ишдан бўшатилган ходим қайтариши шарт.

Бунда қуйидаги бухгалтерия проводкалари қўлланилади:

У қарзни ихтиёрий қоплашга рози бўлмаса, корхона даъво аризаси билан судга мурожаат қилишга ҳақли бўлади.

Агар ходим ортиқча тўланган суммани қайтармаган бўлса, олган даромади ҳақидаги маълумотларни ДСИга тақдим этиш лозим.

Иш ҳақи бухгалтери айбдор деб топилса, ортиқча тўланган сумма миқдоридаги зарарни қоплаши мумкин.

Иш ҳақи бухгалтеридан жарима меҳнат шартномасида, жамоа шартномасида ёки корхонанинг бошқа локал ҳужжатида назарда тутилган бўлса, уни ундириш мумкин. Бироқ жарима зарар қоплами ҳисобланмайди.

Иш берувчи (раҳбар) айбдор шахсни аниқлаш ва унинг зарарни қоплаши ҳақида қарор қабул қилиш учун етказилган зарар миқдорини белгилаш ва унинг келиб чиқиш сабабини аниқлаш мақсадида текшириш ўтказади. Бундай текшириш ўтказилиши учун у комиссия тузишга ҳақли. Ушбу хатога олиб келган барча ҳолатларни объектив равишда кўриб чиқиш зарур. Масалан, табель ўз вақтида тақдим этилмаганлиги ёки штат жадвалига ўзгартириш киритилганлиги, маошга устамалар бекор қилинганлиги, аванс ҳисоботи тақдим этилмаганлиги ва бошқалар натижасида хатога йўл қўйилган бўлиши мумкин. Зарарнинг келиб чиқиш сабабини аниқлаш учун бухгалтердан тушунтириш хати талаб қилиниши шарт (МКнинг 204-моддаси).

Комиссиянинг баённомаси ва раҳбарнинг буйруғига асосан зарар ундирилади. Етказилган зарарнинг бухгалтердан ундирилиши лозим бўлган суммаси унинг ўртача ойлик иш ҳақидан ошиб кетса ёки у аниқланган кундан кейин бир ойлик муддат ўтган бўлса, суд тартибида ундирилади (МКнинг 207-моддаси).

Бу ҳолда қуйидаги бухгалтерия проводкалари қўлланилади:

Ходимнинг ортиқча берилган сумма бўйича қарзини корхонанинг зарарларига киритиш мумкин.

Агар зарар қийматини айбдор шахслардан ундиришнинг имкони бўлмаса ёки аниқ айбдорлар аниқланмаган бўлса, корхона ўз маблағлари ҳисобига зарарни ҳисобдан чиқариши ва уларни бошқа операцион харажатлар таркибида акс эттириши шарт.

Бухгалтерия ҳисобида бу қуйидагича акс эттирилади:

Ҳатто айбдор шахс аниқланган ҳолда ҳам иш берувчи зарар етказилган чоғдаги аниқ ҳолатларни ва ходимнинг молиявий аҳволини ҳисобга олиб, уни ундиришдан тўлиқ ёки қисман воз кечиши мумкин. Давлат мулки шаклидаги корхоналарда ана шундай қарор, агар у жамоа шартномасида назарда тутилган бўлса, қабул қилиниши мумкин. Бундай ҳолда етказилган зарар корхона фойдаси ҳисобидан қопланади (МКнинг 200-моддаси).

Кўрилган зарар суммаси умумбелгиланган солиқларни тўловчилар учун фойда солиғини ҳисоблашда чегирилмайди (Солиқ кодексининг 147-моддаси 9-банди), ЯСТни тўловчилар учун – ЯСТни ҳисоблашда ҳисобга олинмайди.

Агар айбдор шахс аниқланган, кейинчалик эса раҳбар қарздан кечиш ҳақида қарор қабул қилган бўлса, иш берувчи ҳисобдан чиқарган ходимнинг қарзи суммаси унинг моддий наф тарзидаги даромади ҳисобланади (Солиқ кодексининг 177-моддаси 5-банди). Бу даромадга ЖШДС солинади, ундан ЯИТ ва суғурта бадаллари тўланмайди.

Шу тариқа, раҳбарнинг қарорига кўра ортиқча берилган суммани корхона зарарларига ҳисобдан чиқариш мумкин.

Бухгалтерия проводкалари қуйидагича бўлади:

Анжелика НАМ, «Norma Online» эксперти.