Турар жойларда газ портлаши туфайли харобага айланаёзган биноларни, кулфатда қолган одамларни телевизор орқали кўриб чин юракдан ачинасан, ҳаёти бу зайил хотима топган одамларнинг яқинларига ичингда сабр тилайсан. Таассуфки, бундай ҳодисалардан кўпинча зарур хулоса чиқармаймиз. Ҳолбуки халқимизда бирни кўриб шукр, бирни кўриб фикр қил деган нақл бор.
Бир сафар Марказимизга ёнғин билан боғлиқ техник экспертиза тайинлаш тўғрисида қарор келиб тушди, газдан чиққан аланга оқибатидаги ёнғин билан боғлиқ иш материаллари ҳам тақдим этилди. Экспертлар газ портлаб ёнғин чиққанлиги сабаблари масаласига ойдинлик киритишлари лозим эди.
Ишга оид материалларни ўрганиш ва воқеа содир бўлган жойни кўздан кечириш асносида шу нарса маълум бўлдики, беш қаватли уйнинг тўртинчи қаватида яшайдиган Н. эрталаб болаларини мактабга элтиб қўйиб, уйга қайтгач, мириқиб дам олмоқчи бўлган. Телевизорни қўйиб, иштиёқ билан бадиий фильм кўра бошлаган. Фильмни узиб реклама беришаётган пайтда у ошхонага ўтиб, човгумни тўлдириб газ плитасига қўйган. Уни ёқиш учун газ вентилини бурагани ҳамони мириқиб кўраётган сериал бошланиб қолади-ю, Н. телевизор турган хонага югурган.
Орадан бирмунча вақт ўтгач, томоғи қақраб ошхонага чиқса, човгум тагида газ ёқилмаган, аммо вентиль охиригича очиб қўйилган. У ўз хатосини тўғрилаш мақсадида гугурт чаққанини билади... Шу лаҳзада гуп этиб олов кўтарилиб, аллақандай зарба уни ошхона деразаси томон улоқтиради. Н.нинг бахтига пастда бир эмас, учта роса сершох дарахт бор эди. Шулар унинг тўртинчи қаватдан бошланган «парвози» тезлигини пасайтирган. У ерга зарб билан тушиб ҳушини йўқотган.
Газ аралашмаси алангаси квартирадаги буюмларга ўтган. Қўшнилар ўт ўчириш хизматига ва «Тез тиббий ёрдам»га қўнғироқ қилишган.
Тез орада жабрланувчини касалхонага олиб кетишган, ўт ўчирувчилар эса квартирадаги ёнғинни бартараф этишган.
Ишга оид материалларда Н.нинг ҳолати ҳақида маълумотнома ҳам бўлиб, унга кўра танасининг ярмидан кўпи куйган, тўртинчи қаватдан отилиб тушганига қарамай, хайрият, енгилроқ тан жароҳати олган.
Воқеа содир бўлган жойни кўздан кечирган эксперт газ плитасидаги кранлардан бири очиқ қолдирилганлигини аниқлаган. Газ плитасига уланган газ қувуридаги бурама тўсқич ва газ ҳисоблагич аппарати ечиб олинган бўлиб, уларнинг ўрнига барча қоидаларга хилоф равишда резина шланг уланган экан.
Жойни кўздан кечириш натижаларига таяниб ва иш материалларини ўрганиб чиққач, эксперт газ силқиб чиққани оқибатида квартирада газ портлаш ҳодисаси содир бўлган деган хулосага келди. Хона ичида газ концентрацияси 2,1–9,5 фоизга етгач, портлаш хавфи юқори даражадаги иссиқлик-ҳаво қоришмаси ҳосил бўлгану, алангаланиб хона ичи портлашига сабабчи бўлган.
Бундай қоришма алангаланганда ёниш тезлиги секундига тахминан 0,5 метрни ташкил этса, унча фожиали саналмайди. Бироқ ёпиқ хонада ҳаво билан қоришиқ муайян концентрациядаги қоришма алангаланганда ёнув портлаш билан бирга кечади – ёниш тезлиги секундига бир неча юз метрга боради, чор атрофдаги қурилиш конструкциялари қисмларини вайрон қилишга қодир сиқиқ тўлқинлар ҳосил бўлади. Одам танаси ҳам омон қолмайди. Ана шулар эътиборга олинса, Н.нинг тағин омади бор экан дейиш мумкин.
Бу воқеани муфассалроқ баён этишдан мақсад фуқароларимизни газ плиталаридан фойдаланишда эътиборлироқ бўлишга, ўзларини ҳам, бошқаларни ҳам хатарга қўймасликка ундашдан иборатдир. Негаки газ билан сира-сира ҳазиллашиб бўлмайди.
Ҳусан ЮНУСОВ,
Адлия вазирлиги ҳузуридаги Республика суд экспертиза марказининг давлат суд
эксперти.
