МЧЖнинг ягона иштирокчиси жамиятнинг бошқа МЧЖга бирлаштирилиши (қўшиб олиниши) шаклида қайта ташкил этиш тўғрисида қарор қабул қилди. Қўшиб олишда иштирок этаётган жамиятларнинг таъсисчилари томонидан қўшиб олиш тўғрисидаги шартнома ва топшириш далолатномаси тасдиқланди, ОАВда жамиятимизнинг бошқа жамиятга қўшиб олинаётганлиги тўғрисида эълон берилди, шунингдек жамиятларнинг барча кредиторлари бу ҳақда хабардор қилинди. Шундан сўнг жамиятлар таъсисчиларининг қўшма йиғилиши бўлиб ўтди ҳамда қўшиб олаётган жамиятнинг таъсис ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди. Қўшиб олишга доир барча зарур ҳужжатлар тўпланиб, Тадбиркорлик субъектларини рўйхатдан ўтказиш инспекциясига тақдим этилди. Бироқ Инспекция жамиятни қўшиб олиш учун монополияга қарши органнинг розилиги кераклигини таъкидлаб, ҳужжатларни қабул қилишни рад этди.
Инспекциянинг ҳаракатлари қонунийми?
А.Тураходжаев, жамият директори.
– Ўзбекистон Республикасининг «Рақобат тўғрисида»ги Қонунининг (кейинги ўринларда – Қонун) 16-моддасига биноан қуйидаги ҳолларда хўжалик юритувчи субъектларни товар бозорида қўшиб олиш учун монополияга қарши органнинг олдиндан розилиги олиниши зарур:
– қўшиб олишда иштирок этаётган шахслар активларининг жами баланс қиймати ЭКИҲнинг 100 000 баравари миқдоридан ортиқ бўлса;
– қўшиб олишда иштирок этаётган шахсларнинг қўшиб олинган йилдан олдинги охирги календарь йилда товарларни реализация қилишдан олган жами тушуми ЭКИҲнинг 100 000 баравари миқдоридан ортиқ бўлса;
– қўшиб олишда иштирок этаётган шахслардан бири товар бозорида устун мавқени эгаллаб турган хўжалик юритувчи субъект бўлса. Товар бозорида қайси хўжалик юритувчи субъект товарининг улуши 50 ва ундан ортиқ фоиз, айрим шартлар бўлган ҳолларда эса 35 фоиздан 50 фоизгача ҳажмни ташкил этса, шу хўжалик юритувчи субъектнинг мавқеи устун мавқе деб эътироф этилади (Қонуннинг 6-моддаси). Монополияга қарши орган хўжалик юритувчи субъектнинг товар бозорида устун мавқеи мавжудлигини аниқлайди ва устун мавқени эгаллаб турган хўжалик юритувчи субъектларнинг давлат реестрини юритади (Қонуннинг 21-моддаси).
Демак, агар қўшиб олишда иштирок этаётган жамиятлар активларининг жами баланс қиймати ёки уларнинг қўшиб олинаётган йилдан олдинги охирги календарь йилда товарларни реализация қилишдан олган жами тушуми ЭКИҲнинг 100 000 баравари миқдоридан (ҳозирги кунда 7 млрд 959 млн сўм) ошмаса ёки улардан ҳеч бири товар бозорида устун мавқени эгаллаб турган хўжалик юритувчи субъект сифатида давлат ре-естрига киритилган бўлмаса, қўшиб олиш учун монополияга қарши органнинг олдиндан розилиги талаб этилмайди.
Таъкидлаш керакки, жамиятнинг таъсис ҳужжатларига қўшиб олиш натижасида киритилган ўзгартириш ва қўшимчаларни ёки таъсис ҳужжатларининг янги таҳририни давлат рўйхатидан ўтказиш учун Тадбиркорлик субъектларини рўйхатдан ўтказиш инспекциясига монополияга қарши органнинг олдиндан розилик бериш тўғрисидаги қарорини тақдим этиш зарурлиги қонун ҳужжатларида назарда тутилмаган. Шу билан бирга рақобат тўғрисидаги қонун ҳужжатларига риоя этилишини назорат қилиш мазкур Инспекциянинг ваколатларига кирмайди.
Бундан ташқари, қўшиб олишда иштирок этаётган жамиятлар томонидан қўшиб олишда рақобат тўғрисидаги қонун ҳужжатлари бузилган тақдирда монополияга қарши орган уларга ЭКИҲнинг 70 бараваридан 100 бараваригача миқдорда жарима солиши белгиланган (Қонуннинг 27-моддаси). Шунингдек жамиятларнинг қўшиб олиш билан боғлиқ ҳаракатлари монополияга қарши органнинг даъвосига кўра суд томонидан ҳақиқий эмас деб топилиши мумкин. Демак, қўшиб олишнинг қонун ҳужжатлари талабларига мувофиқ ҳолда амалга оширилишидан, авваламбор, унда иштирок этаётган шахсларнинг ўзлари манфаатдор саналади.
Юқоридагилардан келиб чиқиб, юқоридаги Инспекциянинг ҳаракатларини қонуний эмас, деб ҳисоблаймиз.
Жавобни экспертимиз Сардор ЖУМАШОВ тайёрлади.
