Бизнинг ХУМШда тарқалган хабарларга кўра, уйимиздаги квартиралардан бирининг эгаси бўлган аёл тегишли рухсатнома олмасдан квартирани ўзбошимчалик билан қайта режалаштирган. Биз уни қандай қилиб ўз квартирасини дастлабки ҳолатга келтиришга мажбур қила оламиз?
Д.Баранова, Т.Бухаров, М.Хегай ва бошқалар.
Яккасарой тумани.
– Сиз фуқаролик ишлари бўйича судга даъво аризаси билан мурожаат қилишингиз керак. Ушбу ҳолда сизнинг масалангизни фақат суд ҳал қилиши мумкин.
Қуйида ўхшаш вазият бўйича амалиётдан мисол келтираман, у, балки сизга қандай ҳаракатлар қилиш лозимлигини тушунишда ёрдам берар.
ХУМШ судга жавобгар Э. устидан унинг мулкида бўлган уй-жойнинг қайта жиҳозланган ва реконструкция қилинган квартираларни, лойиҳа-смета ҳужжатларига кўра, дастлабки ҳолатга келтириш, йўлакнинг иситиш ва газ тизимини белгиланган меъёрлар ҳамда қоидаларга мувофиқ ҳолатга қайтариш тўғрисида даъво билан мурожаат қилди.
Бундан ташқари, жавобгар Э.га нисбатан бир қават пастда яшайдиган, деворлари дарз кетган квартиранинг эгаси даъвогар Н. унинг квартира хоналарини аввалги ҳолатга келтириш тўғрисида алоҳида даъво билан мурожаат қилди.
Суднинг ажрими билан фуқаролик ишлари битта иш юритишга бирлаштирилди.
Суднинг аниқлашича, жавобгар Э. бир йўлакда жойлашган 8 ва 9-сон квартираларни сотиб олгач, уларни қайта режалаштирган. Жавобгарнинг тушунтиришича, квартираларнинг бирида у деворларни олиб ташлаган, лоджиядаги полни ғиштдан қилган, газ плитасини балкон-лоджияга олиб чиққан, ванна, ҳожатхона ва ошхонани йўқ қилган. Бошқа квартирада ҳожатхонани ванна билан бирлаштирган (буларнинг ҳаммаси охир-оқибатда бутун уй бўйича коммуникациялар тармоғининг пароканда бўлишига олиб келган).
Туман ҳокимлигидан олинган жавобга кўра фуқаро Э. ўзининг квартираларини қайта режалаштириш тўғрисидаги ариза билан мурожаат қилмаган. Коммунал хизматлар етказиб берувчилари: газ хизмати, «Тошшаҳар ЭТК» ОАЖ, «Тошиссиққуввати» ИЧБ УКга худди шундай сўровлар юборилди. Уларнинг жавобларидан маълум бўлишича, фуқаро Э. квартираларнинг муҳандислик тармоқларини қайта қуриш масаласи бўйича мурожаат қилмаган ва, тегишинча, бунга рухсатнома олмаган. Бунинг устига, туман газчилари фуқаро Э.нинг йўлакдаги газ тизимига ноқонуний уланганлиги тўғрисида далолатнома туздилар. Квартирага олиб борувчи газ қувурини бир неча марта қирқишган, бироқ у яна ўзбошимчалик билан газ таъминотига уланиб олган, бу хусусда туман прокуратурасига хабар юборилган эди. Шунингдек туман уй-жой бинолари ва иншоотлар кадастри хизмати (собиқ техник инвентаризациялаш бюроси) Э. квартираларни қайта режалаштиришга рухсатнома олиш учун мурожаат қилганлиги тўғрисида бирор-бир маълумотларга эга эмаслигини айтди.
Суднинг сайёр мажлисида иштирок этган кадастр хизмати ходимлари жавобгарнинг квартираларида қайта режалаштириш амалга оширилганлигини тасдиқладилар ва судга хатда у қандайлигини кўрсатдилар.
Квартираларда коммуникация тармоқларини ўзбошимчалик билан бузиш далили, хусусан газ устунлари, ювиниш хонаси, иссиқ ва совуқ сув таъминоти, канализация устунларини кўчириш ва демонтаж қилиш 8, 9-сон квартираларнинг режалари ҳамда уйнинг бош режаси, шунингдек жавобгарнинг тушунтиришлари билан тасдиқланди. Уй йўлагидаги иситиш ва газ таъминоти тизимини тегишли рухсатномаларсиз реконструкция қилиш далилини «Тошуйжойлойиҳа» ОАЖнинг техник ҳисоботи ва туман газ хизматининг расмий жавоби тасдиқлади.
Суд суднинг қурилиш-техник экспертизасини тайинлади. Бироқ квартирага кира олмаганлиги учун экспертнинг жавобгар квартираларини кўздан кечириши амалга ошмади.
Уй-жой кодекси 24-моддасининг бешинчи қисмига кўра кўп квартирали уйдаги квартира мулкдори маҳаллий давлат ҳокимияти органларидан тегишли рухсатнома олмасдан ўзига қарашли жойни ўзбошимчалик билан қайта қурган ёки ўзгартирган тақдирда, қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда жавобгар бўлади ҳамда бу жойни ўз ҳисобидан аввалги ҳолатига келтириши шарт.
Суд ХУМШ, шунингдек фуқаро Н.нинг жавобгар Э.га нисбатан даъво талабларини қондириш тўғрисида қарор чиқарди. Жавобгар зиммасига – 8 ва 9-сон квартиралар ҳолатини уйнинг бош режасига мувофиқ дастлабки ҳолатига келтириш, шунингдек муҳандислик, газ, иситиш, сув таъминоти ва канализация тармоқларининг аввалги ҳолатини тиклаш, уй йўлагининг иситиш ва газ тизимини тиклаш юкланди. Жавобгар зиммасига бу билан боғлиқ барча харажатларни, шунингдек даъвогар Н.га етказилган зарарни тўлаш юклатилди.
1Коммунал хизмат кўрсатиш вазирлиги томонидан тасдиқланган, АВ томонидан 20.02.1999 йилда 648-сон билан рўйхатдан ўтказилган.
Ахтам ҲИКМАТОВ,
адвокат.
ҲУЖЖАТ ТИЛИ БИЛАН
Ўзбекистон Республикасида аҳолига коммунал хизматлар тақдим этиш қоидаларининг 1 3.3-бандига кўра истеъмолчининг қуйидагиларни амалга ошириши тақиқланади:
ижрочининг рухсатисиз ички муҳандислик тармоқларини қайта жиҳозлаш;
мавжуд тармоққа ўзбошимчалик билан уланиш ёки босимни оширадиган насос станциялари ва бошқа ускуналарни ўрнатиш;
кўрсатиладиган хизматларнинг ҳисоблагич асбобларига қўл уриш;
ижрочининг ёзма рухсатисиз техник паспортлари бўлмаган ва сотишга рухсат берилмаган электр ускуналари, газ асбоблари, иситиш асбобларининг қўшимча секциялари, созловчи ва қулфлаш аппаратурасини ўрнатиш, улаш;
техник паспортлари (гувоҳномалари) бўлмаган, фойдаланишнинг техника хавфсизлиги талаблари ва санитария-гигиеник меъёрларга жавоб бермайдиган сувни тозалашнинг индивидуал асбобларини улаш;
хизматларни ҳисобга олишнинг мавжуд чизмаларини бузиш;
иссиқлик элтувчидан иситиш тизимларида тўғридан-тўғри мақсадда фойдаланмаслик (сувни иситиш тизими ва асбобларидан оқизиш).
ШНК 1.04.05-06 «Кўп квартирали уйларда бинонинг мустаҳкамлиги хавфсизлигини таъминлаган ҳолда жойларни реконструкция қилиш, қайта режалаштириш ва қайта жиҳозлашни амалга ошириш тартиби тўғрисида низом»нинг 16-бандига мувофиқ қуйидагиларга йўл қўйилмайди:
марказий иситиш тизими устунларининг ло-йиҳадаги ҳолатини ўзгартирган ҳолда лоджияларни иситишни амалга ошириш;
яшаш хоналарига киришни тўғридан-тўғри кўчадан ёки зина хонасидан қилиш;
уйдаги умумий муҳандислик тармоқлари (сув, газ, иссиқлик, электр таъминоти ва алоқа) техник тавсифларини йўқ қилиш ёки бузиш билан боғлиқ қайта қуришлар.
