|
А |
ввал экспорт қилинган товарни қайтадан олиб кириш зарурати пайдо бўлди. Уни қайси божхона режимига расмийлаштириш керак? Экспорт қилганда биз уларнинг бир қисмини тўлаганимизни ҳисобга олсак, импорт қилгандаги каби божхона тўловларини тўлаш керакми?
***
|
Б |
изнинг компаниямиз ишлаб чиқариладиган маҳсулотни Қозоғистондаги минтақавий кўргазмага олиб чиққан эди. Энди бизга айтишларича, сотилмаган қисмини қайта олиб киришда реимпорт қилиб расмийлаштириш керак экан. Шу тўғрими? Бизнинг ҳолатимиз реимпорт шартларига тўғри келадими?
***
|
Р |
еимпортда юкнинг алоҳида қисмини товар ҳолатига келтириш учун бир қанча операциялар амалга оширилиши мумкинми?
***
|
Р |
еимпортда сертификациядан озод бўлиш учун асос бўладиган НҲҲни айтсангиз. Товар ўзгармаган ҳолатда, аввал кўргазмага олиб чиқилган эди.
– Аввал мамлакат ҳудудидан олиб чиқилган, кейин турли сабабларга кўра қайтадан олиб кирилган товарларга реимпорт божхона режими татбиқ этилади. Ташқи иқтисодий фаолият жараёнида баъзан мамлакатга аввал ундан экспорт қилинган ва чет эл товари мақомини олган товарларни олиб кириш талаб этилади. Қайтариш учун вазиятлар турлича бўлиши мумкин, лекин ҳар қандай ҳолатда ҳам реимпортда божхона расмийлаштируви жиҳатларини билиш, вақт ва молиявий харажатларни камайтириш учун ҳужжатларни қандай тўғри расмийлаштириш муҳим ҳисобланади.
Реимпорт нима
БКнинг 58-моддасига мувофиқ реимпорт божхона режими – бу илгари божхона ҳудудидан олиб чиқилган товарлар божхона божлари, солиқлар тўланмаган ва иқтисодий сиёсат чоралари қўлланилмаган ҳолда божхона ҳудудига қайтариб олиб кириладиган режимдир.
Маълумот учун. Реимпорт режимигага жойлаштирилган товарга эркин муомалага чиқарилган товар сифатида қаралади.
Шуни билиш керакки, товарни реимпорт режимига жойлаштиришда божхона ҳудудидан экспорт божхона режимида товарни олиб чиқишда тўланган божхона божлари ва солиқлар суммаларини қайтариш, ҳақиқатан ҳам реимпорт қилинаётган товар қисми учун, ушбу товарни олиб чиққан шахс ёки унинг ҳуқуқий вориси (мероси) томонидан товар олиб кирилганда БКнинг 49-бобида назарда тутилган тартибда амалга оширилади.Товар реимпорт қилинаётганда товарни олиб ўтаётган ваколатли шахс тўловлар сифатида олинган ёки
товар божхона ҳудудидан олиб чиқилаётганда берилган бошқа имтиёзлар натижасида олинган суммаларни қонунчиликда белгиланган тартибда қайтариши шарт. Товар реимпорт божхона режимига жойлаштирилгунига қадар уни нормал ҳолатда сақлаб туриш бўйича турли операциялар, шу жумладан майда таъмирлаш операциялари ва техник хизмат кўрсатиш, бундан товарни капитал таъмирлаш ва модернизация қилиш мустасно, амалга оширилиши мумкин ва улар товар қиймати ошиб кетишига олиб келмаслиги керак. Бундан ташқари, авария ёки енгиб бўлмас куч таъсири натижасида юз берганлигини тасдиқлаган ҳолда қисман ёки бошқа шикастланишлари, ҳолати ёмонлашган товарни ушбу божхона режимига жойлаштиришга рухсат берилади.
Реимпорт режимига жойлаштириш шартлари
Товарни реимпорт божхона режимига жойлаштириш қуйидаги талаблар ва шартларга риоя этилган тақдирда амалга оширилади (БК 59-м.):
● товар божхона ҳудудидан олиб чиқилаётганда у шу ҳудудда эркин муомалада турган товар мақомига эга бўлиши лозим;
● товар табиий эскириш оқибатидаги ёхуд ташишнинг, сақлашнинг ёки фойдаланишнинг (ишлатишнинг) нормал шароитларида камайиши оқибатидаги ўзгаришларини истино этганда ўша ҳолатида бўлиши керак;
● божхона органлари томонидан товарни идентификациялашни амалга ошириш мумкинлиги.
Шунингдек, белгиланган вақт чегараларига (муддатларга) ҳам мос келиши керак:
● товар уни олиб чиқиш учун мўлжалланган тегишли божхона режимига жойлаштирилган пайтдан эътиборан уч йил ичида реимпорт божхона режимига маълум қилиниши керак,
● вақтинча олиб чиқилган товарга нисбатан – вақтинча олиб чиқишнинг белгиланган муддати ичида, товарнинг божхона ҳудудидан ташқарида қайта ишлаш қолдиғига нисбатан эса – қайта ишлашнинг белгиланган муддати ичида.
Бунда божхона чегараси кесиб ўтилган кун товарни олиб кириш санаси ҳисобланади, товарни олиб чиқиш учун мўлжалланган тегишли божхона режими учун божхона юк декларацияси расмийлаштирилган кун эса, олиб чиқиш санаси ҳисобланади.
Шуни эътиборга олиш керакки, илгари экспорт божхона режимига мувофиқ олиб чиқилган товарни реимпорт режимига жойлаштиришга бир вақтнинг ўзида қуйидаги шартларга риоя этилган тақдирда йўл қўйилади:
● контракт (шартнома, келишув) шартлари бажарилмаган бўлса;
● товардан божхона ҳудудидан ташқарида фойдаланилмаган ва у таъмирланмаган бўлса, бундан товарнинг қайтарилишига сабаб бўлган нуқсонларни ёки бошқа ҳолатларни аниқлаш учун товардан фойдаланиш зарур бўлган ҳоллар мустасно;
● табиий эскириши ҳисобга олинган ҳолда товар ўзгармас ҳолатда турган бўлса, бундан нуқсонлар аниқланган ҳоллар мустасно табиий эскириши ҳисобга олинган ҳолда товар ўзгармас ҳолатда турган бўлса, бундан нуқсонлар аниқланган ҳоллар мустасно.
Маълумот учун. БКнинг 59-моддаси биринчи қисми талабларига риоя этилиши шарти билан товарни реимпорт божхона режимига жойлаштиришга фақат унинг бир қисми қайтариб олиб кирилган тақдирда ҳам йўл қўйилади.
Сертификатлаш ҳақида
Давлат томонидан қўлланиладиган иқтисодий сиёсат чораларидан бири бўлган сертификация ички бозор ва истеъмолчини сифатсиз товарлардан ҳимоя қилиш учун мўлжалланган. Шунинг учун у Божхона кодексининг 56-моддасида назарда тутилган бўлиб, товар эркин муомалага чиқариш (импорт) божхона режимига жойлаштирилади ҳамда божхона тўловлари тўланган ва иқтисодий сиёсат чораларига риоя этилган тақдирда божхона ҳудудида эркин муомалада турган товар мақомини олади деб белгиланган.
Юқорида эслатиб ўтилганидек (БК 58-м.), реимпорт божхона режими эса илгари божхона ҳудудидан олиб чиқилган товарлар иқтисодий сиёсат чоралари қўлланилмасдан божхона ҳудудига қайтариб олиб кириладиган режимдир. Шунинг учун ушбу божхона режимига расмийлаштиришда товарни реимпорт режимига жойлаштиришнинг барча талаблари ва шартларига риоя қилиш етарли бўлади.
«Божхона» бўлимини махсус мухбиримиз Гулнора АБДУНАЗАРОВА олиб боради.